حسن یونسی - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه
مصطفی درویش نیا - دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان
عیدی بازگیر - دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان
خسرو چهری - بخش بیولوژی، دانشکده علوم، دانشگاه رازی کرمانشاه

تعداد ۳۶ جدایه Fusarium spp. بدست آمده از قسمتهای ساقه یا پایین ساقه بوته های آلوده نخود دارای علایم پژمردگی فوزاریومی از مناطق عمده کشت نخود استان کرمانشاه جداسازی شد و برای ارزیابی بیماریزایی و شناسایی بر اساس ویژگیهای ریختشناختی و مولکولی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج الکتروفورز ژل آگارز با استفاده از آغازگرهای اختصاصی گونه نشان داد که از بین ۳۶ جدایه، ۱۹ جدایه (%۵۲/۸) به عنوان Fusarium oxysporum f. sp. ciceris و ۱۲ جدایه (%۳۳/۲) به عنوان Fusarium redolens شناسایی شدند. آنالیز فیلوژنتیکی ترکیب توالیهای DNA نواحی ژنی EF-۱ و β-tubulin جهت تایید نتایج آغازگرهای اختصاصی به ترتیب در مورد شش و دو جدایه F. redolens و F. oxysporum f. sp. ciceris با بوت استراپ بالای %۹۶ ماکزیمم پارسیمونی پشتیبانی شد. ویژگی های ریخت شناختی این جدایه ها با توصیف گونه ها در کلید شناسایی لزلی و سامرل (۲۰۰۸) مطابقت داشت. همه جدایه های F. oxysporum f. sp. ciceris و F. redolens روی ارقام نخود بیوه نیج و JG-۶۲ بیماریزا بودند. با توجه به نتایج کلی این مطالعه، یک کمپلکس بیماری در اثر بیش از یک گونه بیمارگر عامل پژمردگی فوزاریومی نخود در مناطق غربی ایران است. لذا، علاوه بر F. oxysporum f. sp. ciceris، ضروری است که F. redolens نیز به عنوان بیمارگر بالقوه مهاجم در مزارع نخود غرب ایران در نظر گرفته شود.

شناسایی مولکولی، گونه های فوزاریوم، زردی نخود، بیماریزایی، ارقام نخود