اکبر شعبانی - موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران
علیرضا زبرجدی - پردیس کشاورزی دانشگاه رازی، کرمانشاه
محسن سعیدی - پردیس کشاورزی دانشگاه رازی، کرمانشاه

صفات بیوشیمیایی میتوانند بهعنوان شاخص انتخاب در دستیابی به ژنوتیپ ایده آل در شرایط تنش سودمند باشند. بدین منظور آزمایشی بر روی ۶ ژنوتیپ حساس و مقاوم به تنش رطوبتی در قالب طرح فاکتوریل در سال زراعی ۱۳۹۴-۹۵در گلخانه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه اجرا شد. ژنوتیپها در معرض سه سطح مختلف رطوبتی شامل آبیاری مطلوب، تنش متوسط و تنش شدید قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بین ژنوتیپها از نظر صفات: محتوای کلروفیلa ، کلروفیلb و کلروفیل کل، غلظت پرولین، سرعت فعالیت آنزیم کاتالاز، سرعت فعالیت آنزیم پراکسیداز و سوپراکسیداز دیسمیوتاز تفاوت معنیداری در سطح آماری ۱ درصد وجود داشت. طبق نتایج این تحقیق رقم آزاد (ژنوتیپ متحمل به خشکی) بالاترین مقادیر صفات محتوای کلروفیلa ، کلروفیلb و کلروفیل کل، پروتئینهای محلول، غلظت پرولین، سرعت فعالیت آنزیمهای کاتالاز، سوپراکسیداز دیسمیوتاز و پراکسیداز را به خود اختصاص داد. بالا بودن این صفات نقش بهسزایی در افزایش عملکرد این ژنوتیپ در شرایط تنش خشکی داشت. بر اساس نتایج این آزمایش با افزایش تنش در ژنوتیپهای مورد مطالعه، کاهش شدیدی در صفات محتوای کلروفیلa ، کلروفیلb و کلروفیل کل، پروتئینهای محلول، سرعت فعالیت آنزیم کاتالاز، غلظت پرولین و سرعت فعالیت آنزیم سوپراکسیداز دیسمیوتاز مشاهده گردید. این کاهش در ژنوتیپهای حساس به تنش رطوبتی (ژنوتیپهای۴ و (۵ نسبت به ارقام متحمل به خشکی (ژنوتیپهای۱، ۲ و (۳ بسیار بیشتر بود.

تنش خشکی، آنزیمهای آنتی اکسیدان، صفات بیوشیمیایی، شاخصهای تحمل تنش، ژنوتیپ نخود