سعید عباسی - دانشیار گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه

پوسیدگیهای ریشه و پژمردگی نخود، مخربترینبیماریهای محدودکننده تولید نخود در استان کرمانشاه به شمار میروند. این مطالعه با هدف شناسایی عوامل ایجاد بیماری، تعیین گونه غالب و بررسی تخصص میزبانی گونه های مولد بیماری مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس خصوصیات ریخت شناختی، شش گونه قارچی شامل Fusarium oxysporoum ، F. solani، F. proliferatum، F. equiseti، Macrophomina phaseolina و Rhizoctonia solani بیماریزا شناخته شدند. در این میان، گونه های F. oxysporum و F. solaniشایعترین و پرآزارترین گونه های بیمارگر شناخته شدند. در این مطالعه، بروز تغییر رنگ آوندی که مشخصه اصلی جدایه های بیماریزای F. oxysporum است، بر خلاف انتظار، فقط در تعداد معدودی از گیاهان مایهزنی شده مشاهده شد. این نشان میدهد که بیشتر جدایه های به دست آمده از این گونه مرکب به فرم مخصوص F. oxysporum f. sp. ciceri تعلق ندارند. نشانه های بیماری ایجاد شده توسط اکثر جدایه های گونه مرکب F. oxysporum در این مطالعه با F. redolens مطابقت داشت. مطالعات مولکولی نیز موید آن بود که اغلب جدایه های گونه مرکب F. oxysporum به F. redolens تعلق دارند. همچنین جدایه های گونه مرکب F. solani همگی در گونه فیلوژنتیکی Fusisporium solani (Fusarium solani sensu stricto) گروهبندی شدند.. بر اساس آزمون تخصص میزبانی، جدایه های متعلق به F. oxysporum f. sp. ciceris در نخود و عدس سبب تغییر رنگ آوندی شدند، اما در سایر حبوبات فقط موجب پوسیدگی ریشه و طوقه شدند. جدایه های F. redolens در تمامی حبوبات باعث پوسیدگی ریشه و طوقه شدند و در مواردی از ساقه نیز جداسازی شدند،ولی نکروز آوندی در هیچ یک از گیاهان مورد آزمایش مشاهده نشد. در مورد گونه F. solani شواهدی که بیانگر تخصص میزبانی و وجودفرم مخصوص باشد مشاهده نشد.

فوزاریوم، فوزاریوز، فرم مخصوص، ماکروفومینا، رایزوکتونیا