مهدیه مهدی یار - دانشجوی ارشد گروه بیوتکنولوژی و به نژادی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد
سعیدرضا وصال - استادیار پژوهشکده علوم گیاهی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد
نسرین مشتاقی - دانشیار دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد

نخود (Cicer arietinum L.) از جمله گیاهان حساس به علف کشهای پس رویشی است. بهمنظور شناسایی و امکان گزینش سریع ژنوتیپهای نخود متحمل به علف کشهای ایمازتاپیر و بنتازون این طرح در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سهتکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد در سال ۱۴۰۱ صورت گرفت. تیمارها شامل: (۱ تیمار شاهد بدون کاربرد علفکش؛ کاربرد علفکشها بهصورت پسرویشی (۲ ایمازتاپیر (۰,۹ L/ha ) %۱۰۰؛ (۳ ایمازتاپیر (۰,۴۵ L/ha ) %۵۰؛ (۴ بنتازون (۱,۴ L/ha) %۵۰ ؛ (۵ بنتازون L/ha) %۱۰۰ (۲,۸؛ (۶ ایمازتاپیر + %۵۰ بنتازون (۱,۴ L/ha +۰,۴۵ L/ha) %۵۰؛ (۷ ایمازتاپیر + %۱۰۰ بنتازون (۱,۴ L/ha +۰,۹ L/ha) %۵۰؛ (۸ ایمازتاپیر + %۵۰ بنتازون (۲,۸ L/ha +۰,۴۵ L/ha) %۱۰۰؛ (۹ ایمازتاپیر %۱۰۰ بنتازون (۲,۸ L/ha +۰,۹ L/ha ) %۱۰۰ بود. غربالگری ۳۰ ژنوتیپ مختلف نخود ۲۴) نمونه دسی و ۶ کابلی) منجر به شناسایی تنوع ژنتیکی قابلملاحظه در بین آنها در پاسخ به علفکشهای ایمازتاپیر و بنتازون شد. بهطورکلی، حساسیت ژنوتیپها به بنتازون در مقایسه با ایمازتاپیر بیشتر بود. دراینمیان ژنوتیپهای MCC۶۸۰، MCC۲۰۵ و MCC۲۱۲ بهعنوان متحمل نسبی به بنتازون شناسایی شدند. برای ایمازتاپیر تقریبا تمام ژنوتیپها از تحمل نسبی خوبی برخوردار بودند. در ترکیب دو علفکش ایمازتاپیر +%۵۰ بنتازون %۵۰، ژنوتیپهای MCC۴۲۷-MCC۵۸۴-MCC۲۰۵-MCC۶۸۰، ایمازتاپیر + %۱۰۰ بنتازون %۵۰، MCC۱۲۲-MCC۶۸۰-MCC۲۱۲-MCC۶۹۶-MCC۳۵۲،ایمازتاپیر +%۵۰ بنتازون %۱۰۰، MCC۶۸۰ به عنوان ژنوتیپهای مقاوم شناسایی شدند. در ترکیب ایمازتاپیر +%۱۰۰ بنتازون %۱۰۰، بیشتر ژنوتیپها حساس بودند که تعدادی از آنها نیز ازبین رفتند. انتظار میرود لاین های متحمل شناساییشده به این دو علف کش در این مطالعه بتواند به عنوان منابع ژنتیکی اولیه و مفید برای امور بهنژادی مرتبط در نخود مورداستفاده قرار گیرد.

نخود، تنوع ژنتیکی، تحمل علف کش، ایمازتاپیر، بنتازون