مهناز طالبی - استادیار گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل ایران
شیرین راستگو باروق - دانشجو دکتری ، دانشگاه آزاد اسلامی اردبیل

عالم هستی، از موجودات زنده و غیرزنده تشکیل شده که در منظومه هستی هر یک به فراخور ظرفیت از مرتبه ای حیات برخوردارمی باشند. ساخته های انسان نیزدارای این قابلیت می توانند باشند که مرتبه ای از حیات در آن ایجاد گردد «کریستوفر الکساندر» براساس ایده سرشت نظم، همه پدید ه های جهان هستی را تحت دو عنوان «ساختارهای زنده» «ساختارهای غیر زنده» مطالعه می کند و به بررسی و شناخت الگوی ساختارهای زنده می پردازد.این نظریه در قالب ۱۵ خصلت شکل می گیرد.بر اساس دستاوردهای محققین، خانه ایرانی پدیده ایست فرهنگی کهدر قالب مجموع های منظم و هندسی و ترکیب عناصر طبیعی و مصنوع با طبیعت به خوبی عجین شده است.ابتکار موضوع از این جهت می توانددر خانه ایرانی مورد توجه واقع شود که به شناخت کلیت یکپارچه و تشریح مراکز نیرومند به عنوان یکی از اصلی ترین موضوعات اندیشه معاصرمی پردازد.نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که ویژگی های نظریه ساختارهای زنده از قبیل مقیاس های مختلف، مراکز نیرومند،تکرارمتناوب به طور نسبی بر نمونه خانه های تاریخی اردبیل قابل تطبیق است؛اما نقش همه خصلت های این نظریه در نمونه ها به یک میزان نبودهبنا به تغییر دوره تاریخی از قاجار به پهلوی نحوه حضور آنها تغییر کرده است که هدف این مقاله هم بررسی تطبیقی این مراتب در دو دورهمتفاوت قاجار و پهلوی می باشد که بعد از بررسی این خصلت ها در نمونه دوره قاجار نمود بیشتری داشته است که می توان علت آن را تغییردوره تاریخی،نفوذ فرهنگ های مختلف،اقتصاد و عوامل دیگر دانست. در روند پژوهش به منظور دست یابی به الگوهای حاکم بر معماری خانه هایسنتی از مواردی همچون پلان،نما،مقاطع،تقسیم بندی فضاها و غیره مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.ودر نهایت مطابق با اصل استقراءنتیجه نهایی منجر می گردد.

الگو ، مراتب حیات، کریستوفر الکساندر،خانه سنتی قاجار، خانه سنتی پهلوی ،اردبیل