مسلم فتح اللهی
علیرضا جمالی منش - دانشگاه فردوسی مشهد

پیرامون تأثیرات ادبیات منثور دوره ی قاجار بر آثارِ نثر نویسان معاصر ایران بسیار سخن گفته شده است . بی تردید سنت ادبی هر دوره بر کار مترجمان ادبی دوره های بعد نیز تأثیر گذار است . از همین روی، می توان تأثیر ادبیات دوره قاجار را بر آثار مترجمان عصر حاضر مورد بررسی قرار داد . در این نوشتار به تحلیل و بررسی ترجمه ی دریابندری از رمان بازمانده ی روز پرداخته ایم، استونز- راوی و شخصیت اصلی رمان «بازمانده روز»- خدمتکاری است که عمر خود را صرف خدمت به طبقه ی اشراف انگلستان کرده است. در این نوشتار، نحوه ی بازآ فرینی لحن کلام استیونز در ترجمه ی دریابندری را مورد بررسی قرار داده ایم. بررسی های صورت گرفته حاکی از آن است که دریابندری لحن کلام شخصیت اصلی داستان را با استفا ده از لحنی معادل به شیوه ای هنرمندانه در ترجمه ی خود بازآفرینی کرده است . دریابندری برای انتقال هر چه بهتر لحن کلام شخصیت اصلی داستان از لحن رسمی و چاپلوسانه ی منشیان و خدمتکاران قجری بهره گرفته است. بسیاری از واژه ها و ترکیبات بکار رفته در ترجمه ی رمان«بازمانده ی روز» را در متون منثور دوره قاجار - همچون خاطرات ناصرالدین شاه و خاطرات اعتماد السلطنه- می توان یافت . اگرچه واژگان و تعابیری که در ترجمه ی این رمان بکار رفته اند در زبان فارسی امروز به کلیشه هایی کهنه و مستعمل تبدیل شده اند، دریابندری باهنرمندی خو د به این تعاب یر جانی تازه بخشیده و آنها را در بازآفرینی لحن کلام در ترجمه خود به کار گرفته است . بر اساس بررسی های صورت گرفته در این نوشتار می توان چنین نتیجه گرفت که آشنایی مترجمان ادبی با سنت ادبی دوره های پیشین در موفقیت آنان تاثیر بسزایی دارد. این مساًله نشان دهنده زمینه های همکاری میان پژوهشگران حوزه ادبیات فارسی و مطالعات ترجمه است.

ادبیات دوره قاجار، ترجمه ادبی، دریابندری، بازآفرینی لحن، همکاری های بینارشته ای