زینب نوروزی - استادیار دانشگاه بیرجند
فائزه مرادپور نوده پشنگی - دانشجوی کارشناسی ارشد

در ادبیات فارسی شطرنج و اصطلاحات آن کاربرد وسیعی دارد . در سراسر خمسه نظامی نیز به شکل مبدعانه ای اصطلاحات شطرنج فراوان به چشم می خورد و نظامی از این گذرگاه دست به آفرینش جلوه های بدیعی زده است . نکته قابل پژوهش در این مقاله جایگاه شطرنج و اصطلاحات آن و هم چنین شیوه های کاربرد این اصطلاحات به صورت «تشبیه، استعاره، کنایه و ....» است، هنرنمایه های نظامی در داستان های خمسه با کمک اصطلاحات شطرنج باعث شده است که شعر او مانند سایر شعرای آذربایجانی محل ارائه ی هنرهای بدیعی و آرایه های ادبی گردد. روش پژوهش در این مقاله توصیفی تحلیلی است که با استقصای در متن های داستای نظامی، نقش و جایگاه و میزان تأثیرگذاری شطرنج را در کار او نشان داده می شود.

نظامی، خمسه، صور خیال، اصطلاحات شطرنج