محمدرضا نیلی احمد آبادی - عضو هیئت علمی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی

ایده ی مطرح شده در سالهای اخیر از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی تحت عنوان نهضت نرم افزاری از نکات بنیادی است که در جهت گیری و سرعت بخشی به آرمان های انقلاب اسلامی واجرای سیاستهای کلان کشور نقش کلیدی بازی می کند. در حالی که آموزه های دینی ما در قرآن و سخنان ائمه طاهرین مکرر بر تعقل و تفکر تأکید دارند و صواب آنها را گاهی بیش از صواب عبادت فرشتگان می دانند؛ متأسفانه با استناد رشته های معدودی، شاهد نوعی سکون و در جا زدن در تئوری پردازیهای علمی و به دنبال آن تکنولوژی پیشرفته هستیم. این مشکل در رشته های علوم انسانی بیشتر وجود دارد. واژه نهضت می تواند بیانگر تغییر بنیادی و سرنوشت سازی باشد که روند حرکت علم و جهت گیری به سمت آرمان های انقلاب را تسریع بخشد. از سوی دیگر تأکید بر واژه نرم افزاری بیانگر توسعه و رشد ایده ها، برنامه ها و توجه به عناصر انسان ساز و ارتقا سطح معنوی آحاد جامعه است. به تعبیر دیگر این نهضت صرفاً در حد سخت افزارها محدود نشده بلکه باعث تحول علمی و اخلاقی جامعه می باشد. بدون شک تکنیک و تفکر دو بال مکمل یکدیگرند زیرا از یک سو با ارائه ایده جدید می توان به وسائلی دست یافت که از مواهب طبیعت به صورت بهینه استفاده کرد و از سوی دیگر زمینه ساز پژوهش، طرح فرضیه هاو بالاخره تئوری های جدید خواهد بود که این امر مجدداً در نظریه پردازی و کاربرد آن در زندگی بشر (فناوری) مؤثر خواهد بود، علاوه بر لزوم توجه به دو عنصر مهم سخت افزار برای نیل به اهداف توسعه، بر واژه جنبش نرم افزاری تأکید شده است. یعنی نقطه شروع پیشرفت جامعه، در ایده ها و تئوری پردازی های جدید و نه انتقال صرف ابزار و فناوری بدون زمینه اجتماعی و فرهنگی مستعد می باشد. نهضت نرم افزاری و تولید علم در سطح جامعه و نه در سطح قشر خاصی از جامعه باید با نگاه سیستمی تحقق یابد. برای این هدف، کلیه مراکز آموزشی رسمی و غیر رسمی مانند مدارس، خانواده، رسانه های جمعی و مساجد، در قالب بک مجموعه یکدست و هم جهت باید مشعل دار این حرکت باشند. نقش رسانه های جمعی به علت داشتن مخاطبین عام بسیار حساس است. زمانی که خردسالان ما قریب 4 ساعت از شبانه روز در مقابل تلویزیون بنشینند و منفعلانه تصاویر و برنامه های تلویزیونی را که در بسیار از مواقع در سطح رشد شناختی و عطفی و روانی حرکتی آنها نیست، ببینند نباید انتظار داشت که بتوانند صحیح و منطقی فکر کنند و مسائل خود و جامه را حل کنند. مشابه همین مشکلات برای بزرگسالان و سایر اقشار جامعه قابل طرح است. در این مقاله مؤلف تلاش می کند نقش رسانه های جمعی خصوصاً تلویزیون را در شتاب دادن نهضت نرم افزاری و یا بالعکس بررسی و راهکارهای مناسب را ارائه نماید.

نهضت نرم افزاری، رسانه جمعی، تلویزیون، تولید علم، تفکر