سامان ابی زاده - استادیار گروه هنر و معماری دانشگاه پیام نور تهران، ایران
مجید اکبری - دکتری برنامه ریزی شهری و کارشناس پژوهشکده چشم انداز و آینده پژوهی، تهران ، ایران

بیان مسئله: تفکیک و تصریح مرزهای مفهومی زیست­پذیری با مفاهیم کیفیت زندگی، پایداری و رفاه به دلیل تشابهات و تفاوت ­های مفهومی مختلف ابهام آمیز است. اصطلاحاتی از این دست اغلب بدون تعریف یا زمینه مطالعاتی کافی استفاده می ­شوند. در نتیجه، این اصطلاحات به معنای واقعی هر آنچه پژوهشگران خودشان از آن ها به شناخت مفهومی رسیدند، تعریف شده و اجماع غیرممکن است. این سردرگمی با این واقعیت زیاد می­ شود که بسیاری از این اصطلاحات غالبا به جای یکدیگر استفاده می ­شوند. بنابراین بازخوانش هستی­شناختی زیست­ پذیری برای جلوگیری از سردرگمی موجود پژوهشگران در تقابل و تعامل با این مفاهیم ضروریست. لذا هرگونه خلط مفهومی در ساحت­ های شناخت زیست ­پذیری می­ تواند در بنیان­ های علمی و فلسفی شناخت و نتایج تجربی­تر سبب نوعی کژفهمی گردد.هدف: پژوهش حاضر با هدف بازخوانش هستی­ شناختی زیست­ پذیری در مطالعات شهری انجام گرفته است.روش: نوشتار حاضر از نوع تحقیق توسعه ­ای-اکتشافی است، با مدد از روش کیفی و به واسطه مرور اسناد کتابخانه ­ای و از طریق توصیف، تحلیل، بسط آرا، گفتمان ­ها­ و رویکردهای نظری، در پی بازخوانش ساحت ­های هستی شناختی زیست ­پذیری است. بنابراین، به استنباط مفاهیم چیستی و هستی ­شناختی زیست ­پذیری، با مراجعه به متون این حوزه و منابع مرتبط با آن، به دریافت مفاهیم و تحلیل آن ­ها می ­پردازد.یافته ها: نتایج پژوهش حاضر نشان داد زیست­ پذیری یک فرامفهوم برای کیفیت زیست محیطی و زیرمجموعه­ ای از پایداری است که مستقیما بر ابعاد فیزیکی، اقتصادی و روانی زندگی مردم تاثیر می­ گذارد و دربرگیرنده مجموع ه­ای از ویژگی های اکتسابی محیط است که آن را به مکانی مطلوب، مناسب و جذاب برای زندگی، کار و بازدید همه مردم تبدیل می ­کند.نتیجه­ گیری: به نظر می­ رسد که ماتریالیسم و ​​مدرنیسم بر مفهوم بنیادی زیست پذیری تاثیر گذاشتند و در ادامه این مفهوم با قرار گرفتن در هسته ارزش ­های پساماتریالیستی به عنوان یک سیستم و جنبش ارزشی علاوه بر برآورد ساختن نیازهای مادی ساکنین (مانند امنیت، معیشت و سرپناه)، برای انتقاد و مقابله با افراط در سیاست ­های حاکم بر رشد شهری و نظریه کارکردگرایی مدرن استفاده شده است. از این رو، زیست پذیری به عنوان یک گفتمان متقابل از شهر "عادلانه"، "خوب" یا "حق به شهر" برای طرفداری و دفاع از طبقات فرودست که توسط گفتمان های غالب شهری به حاشیه رانده شده اند، ایجاد شده است.

هستی شناختی, زیست پذیری, کیفیت زندگی, رفاه, پایداری