غلامرضا بخشی زاده چنار - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران.
حامد خانی (فرهنگ مهروش) - دانشیار گروه الهیات، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران.

واژه «حکمت» از واژه های پرکاربرد قرآنی است که ۲۰ بار و در ۱۹ آیه در ضمن عباراتی با مضمون تعلیم حکمت، اعطاء حکمت، تلاوت حکمت، دعوت به توحید با حکمت، نزول حکمت، ایحاء حکمت و حکمت بالغه تکرار شده است. در کوشش های عالمان مسلمان برای توضیح معنای حکمت آراء متنوعی دیده می شود. ازجمله این عالمان مفسران قرآن کریم اند. در این مطالعه بنا ست ببینیم چه اندازه آراء مفسران مسلمان در تفسیر معنای حکمت از کاربردهای واژه در علوم مختلف اسلامی تاثیر پذیرفته است. خواهیم کوشید معنای حکمت در قرآن، کاربردهای قدیم تر واژه در روایات، درک عالمان لغت از کاربردهای کهن آن درزبان عربی، کاربردهای تعبیر در دانش های اسلامی متاخرتر، و بالاخره، تاثیر این همه بر آراء تفسیری را بازخوانیم. بنا ست از این فرضیه دفاع کنیم که به تدریج کاربردهای حکمت در علوم اسلامی بر معنای نخستین واژه غلبه یافته، و درک مفسران از این مفهوم را نیز دچار تحول کرده است.

حکمت, تاریخ انگاره ها, تاریخ مفهوم