رسول دانشفراز - استاد گروه عمران، دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه مراغه
رضا نوروزی - دکتری، دانشکده کشاورزی، گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران،
حمیدرضا عباس زاده - گروه مهندسی عمران، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

دریچه کشویی قائم سازه­ای است که بر روی کانال و به­منظور کنترل جریان بالادست نصب می­گردد. هدف از تحقیق حاضر، بررسی آزمایشگاهی تاثیر میزان بازشدگی دریچه­ کشویی و تاثیر وجود آستانه­های هم­عرض و غیر­هم­عرض کانال در زیر آن بر ضریب­دبی در شرایط جریان آزاد است. در این راستا، آستانه مستطیلی با عرض­های مختلف ۵/۲، ۵، ۵/۷، ۱۰، ۱۵، ۲۰، ۲۵ و ۳۰ سانتی متر با بازشدگی ثابت و دریچه ­کشویی با میزان بازشدگی ۱، ۲ و ۴ سانتی متر برای حالت بدون آستانه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد در حالت بدون آستانه، میزان بازشدگی دریچه با ضریب­دبی جریان رابطه عکس دارد به­طوری­که با کاهش میزان بازشدگی دریچه­، ضریب دبی افزایش می­یابد. به­طور میانگین ضریب­دبی میزان بازشدگی ۱ سانتی­متر در مقایسه با میزان بازشدگی ۲ و ۴ سانتی متر به­ترتیب ۷۵/۷% و ۵۱/۱۶% بیشتر می­باشد. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش عرض آستانه و در نتیجه کاهش مساحت کل جریان عبوری از زیر دریچه، ضریب­دبی افزایش می­یابد و بالعکس. وجود آستانه با حداقل عرض در مقایسه با حالت بدون آستانه در یک بازشدگی مشخص، منجر به افزایش ضریب دبی می گردد. در یک بازشدگی یکسان در حالت بدون آستانه و با آستانه هم­عرض در یک دبی ثابت، ضریب­دبی دریچه­ کشویی با آستانه نسبت به حالت بدون آستانه افزایش می­یابد. در تحقیق حاضر براساس پارامترهای بی­بعد روابط چند جمله­ای رگرسیونی غیرخطی با تلفیق تمامی داده­های آزمایشگاهی برای پیش بینی ضریب دبی در حالت بدون آستانه و با آستانه در عرض های مختلف ارائه گردید.

آستانه هم عرض, آستانه غیر هم عرض, بازشدگی دریچه, ضریب دبی