مهدی پناهیان کیوی - استادیار گروه کشاورزی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

آزمایش مزرعه ­ای به ­صورت اسپلیت­ پلات و بر پایه طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در سال ۱۳۹۹ اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار سطح آبیاری (آبیاری بعد از ۷۰، ۱۰۰، ۱۳۰ و ۱۶۰ میلی­متر تبخیر از تشتک کلاس A) در کرت های اصلی و سه سطح محلول­پاشی شامل شاهد (آب پاشی)، محلول­پاشی با سالیسیلیک اسید (یک میلی­ مولار) و براسینواستروئید (یک میکرومولار) در کرت­های فرعی بودند. تنش کم آبی به­ ترتیب به افت ۶/۲۰ و ۶/۲۱ درصدی محتوای کلروفیل­ های a و b و افزایش ۹/۶۲ درصدی کاروتنوئید برگ منجر شد، اما محتوای پرولین برگ تحت این شرایط افزایش یافت. محتوای کلروفیل a به ­طور معنی­ داری با کاربرد سالیسیلیک اسید افزایش (۴/۱۱ درصد) پیدا کرد. تنش کم آبی  منجر به افزایش فعالیت آنزیم­ های آنتی­اکسیدان کاتالاز، پراکسیداز، آسکوربات پراکسیداز و پلی­فنل اکسیداز به ترتیب به میزان ۲/۳، ۷/۱، ۹/۱ و ۱/۳ برابر شاهد شد. کاربرد سالیسیلیک اسید، فعالیت آنزیم­ های کاتالاز، پراکسیداز، آسکوربات پراکسیداز و پلی­فنل اکسیداز را به ­ترتیب ۴/۱۴، ۶/۱۶، ۸/۸ و ۸/۶ درصد و کاربرد براسینواستروئید فعالیت این آنزیم ها را به­ ترتیب ۶/۱۷ ۲/۱۲، ۸/۸ و ۹/۱۹ درصد افزایش داد. عملکرد دانه و درصد روغن دانه گشنیز تحت تنش خشکی کاهش یافتند (به ­ترتیب ۱/۷۵ و ۴/۱۵ درصد) که نتیجه آن، افت عملکرد روغن تحت این شرایط بود (۹/۷۸ درصد). عملکرد روغن با محلول­پاشی سالیسیلیک اسید و براسینواستروئید به ­ترتیب ۴/۲۲ و ۲/۱۱ درصد افزایش یافت. محلول­پاشی سالیسیلیک اسید در اغلب صفات و به ­ویژه محصول دانه مزیت معنی ­داری نسبت به براسینواستروئید نشان داد. بنابراین، کاربرد سالیسیلیک اسید را می­توان به عنوان تیمار مناسب برای بهبود تولید دانه و روغن گشنیز معرفی نمود.

اپی براسینولید, آنزیم های آنتی اکسیدان, تنش خشکی, تنظیم کننده های رشد گیاهی, گشنیز