قربان خدابین - دانشجو آموخته دکتری زراعت دانشگاه تربیت مدرس. ایران
سراله گالشی - دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. ایران.
مژده سادات خیاط مقدم - دانش آموخته فیزیولوژی گیاهان زراعی دانشگاه صنعتی شاهرود. ایران.
مهسا رفعتی آلاشتی - استادیار گروه علوم کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران
علی حیدرزاده - گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس

به منظور بررسی اثر تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم سورگوم دانه ‎ای ،آزمایشی در سال ۱۳۸۸ در شمال غربی کرج اجرا شد. در این آزمایش، دو رقم (پیام و کیمیا) و چهار سطح تراکم گیاهی (۱۰۰، ۱۵۰، ۲۰۰ و ۲۵۰ هزار بوته در هکتار) به ‎صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‎های کامل تصادفی در چهار تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که بالاترین عملکرد زیستی، عملکرد دانه و پروتئین در واحد سطح، درصد پروتئین، عملکرد دانه در بوته و تعداد دانه در پانیکول، در رقم کیمیا و بالاترین وزن هزار دانه، در رقم پیام مشاهده شد. افزایش تراکم منجر به افزایش عملکرد دانه، پروتئین وزیستی و تعداد پانیکول در مترمربع شد؛ به ‎طوری‎که بیشترین عملکرد دانه و پروتئین به ترتیب با میانگین ۰۱/۷۹۲۴ و ۱۷/۹۱۳ کیلوگرم در هکتار، در تراکم کاشت ۲۵۰ هزار بوته در هکتار به دست آمد. افزایش تراکم باعث کاهش تعداد دانه در پانیکول و وزن هزار دانه شد، ولی روی درصد پروتئین تاثیری نداشت. بر اساس نتایج این آزمایش، برای دستیابی به بیشینه عملکرد و پروتئین دانه، ارقام کیمیا و پیام با تراکم ۲۵۰ هزار بوته در هکتار قابل توصیه است.

پانیکول, تراکم بوته, سورگوم دانه ‎ای, درصد پروتئین, عملکرد