حمید بیات - دانش آموخته دکتری گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
منصور امیدی - استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات ، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، ایران
علی اکبر شاه نجات بوشهری - استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات ، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، ایران
محمدرضا نقوی - استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات ، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

تنش کم آبی یکی از اصلی ترین عوامل محیطی است که عملکرد گیاهان را در سراسر جهان محدود می کند و گندم یکی از مهم ترین غلات و تامین کننده نیاز تغذیه ای بشر است. گیاه آژیلوپس یکی از گونه های وحشی متعلق به خانواده گندمیان است که می تواند  به عنوان یک ژرم­پلاسم مناسب برای ژن های مقاومت به انواع تنش های زیستی و غیر زیستی در به نژادی گندم به کار رود. به همین منظور در این آزمایش از سه گونه مختلف Aegilops tauschii، A. crasaa و A. cylindrica  به همراه گندم، تحت دو شرایط نرمال (FC=۹۰%) و تنش کم آبی (FC=۲۵%)  کشت شد و صفات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و شاخص­های رشدی جهت ارزیابی تحمل به کم آبی اندازه گیری شد. نتایج ارزیابی نشان دادند که طول، عرض و مساحت برگ در گیاهان تحت تنش به شدت کاهش یافت و بیشترین تغییرات در رقم حساس "دریا" مشاهده شد. نتایج حاصل از بررسی فعالیت آنزیم های پراکسیداز و کاتالاز نشان داد که با اعمال تنش کم آبی، میزان فعالیت این آنزیم ها افزایش یافت، ولی فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز، پاسخ های متفاوتی در بین گونه­ها از خود نشان داد، به طوری که در  گیاه گندم این آنزیم کاهش و در گونه های آژیلوپس­ها ­افزایش داشت. در شرایط تنش کم آبی، بین آنزیم کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز همبستگی منفی مشاهده شد. در شاخص های رشدی، کمترین کاهش زیست توده تر و خشک به گونه A. cylindrica  تعلق داشت. بر اساس تجزیه چندعاملی، گونه های A. cylindrica  و A. crassa نسبت به گندم متحمل تر بودند.

آژیلوپس, متحمل, آنتی­اکسیدان, خشکی, شاخص­های رشدی