سدابه جهانبخش گده کهریز - استاد گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
میلاد خیری سیس - دانش آموخته بیوتکنولوژی کشاورزی، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
سیده یلدا رئیسی ساداتی - دانشجوی دکترای ژنتیک مولکولی، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

تنش خشکی یکی از مهم­ترین عوامل محیطی دخیل در کاهش رشد و عملکرد گندم است و با اختلال در فرآیندهای مورفولوژیک و فیزیولوژیک، باعث بروز خسارات فراوانی می­شود. از طرف دیگر، پوترسین به­عنوان یک محرک رشدی و با خاصیت آنتی­اکسیدانی در گیاه، می­تواند اثرات مخرب ناشی از تنش کم­آبی را مهار کند. به­این منظور، آزمایشی به­صورت فاکتوریل و برپایه طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی اجرا شد. فاکتورها شامل تنش کم­آبی (شاهد، ۸۵ درصد و ۶۵ درصد ظرفیت زراعی)، ارقام گندم (کوهدشت، زاگرس، گنبد و لاین­های۲۳، ۲۴، ۲۵، ۲۷، ۲۸، ۳۹ و ۴۰) و پوترسین (عدم کاربرد، ۰۸۸/۰ گرم در لیتر و ۱۷۸/۰ گرم در لیتر) بود. محلول­پاشی پوترسین در مرحله سه برگی گیاه انجام شد و یک روز بعد، تنش کم­آبی به­مدت یک هفته اعمال شد. مقایسه میانگین­ها نشان داد که تنش کم­آبی موجب کاهش شاخص کلروفیل برگ، F۰، Fm، Fv/Fm، طول ساقه و نیز عملکرد دانه (تعداد دانه و وزن دانه) در برخی از ژنوتیپ­های مورد مطالعه شد، ترکیب تیماری پوتریسین با غلظت ۰۸۸/۰ گرم بر لیتر و تنش خشکی، موجب بهبود شاخص کلروفیل (۱۶/۲۸ درصد) و میزان فتوسیستم دو (۵۴/۱۰ درصد) نسبت به شرایط کنترل شد. همچنین دندروگرام حاصل از تجزیه خوشه­ای، ژنوتیپ­های مورد مطالعه را در شرایط تنش کم­آبی و محلول­پاشی پوترسین در سه گروه قرار داد. به­طورکلی، تغذیه برگی پوترسین با غلظت ۰۸۸/۰ گرم بر لیتر در بهبود سیستم فتوسنتزی و ایجاد تحمل گیاه گندم در برابر تنش کم­آبی موثرتر و قابل توصیه می­باشد. در بین ژنوتیپ­های مورد مطالعه، کوهدشت، زاگرس و لاین­ ۲۷ به­دلیل سیستم فتوسنتزی تقویت یافته با پوترسین و به­دنبال آن بهبود عملکرد دانه، به تنش کم­آبی متحمل­تر بودند.

پلی­ آمین, فلورسانس, گندم, محلول­پاشی, وزن هزار دانه