سعید امینی - موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
رضا معالی امیری - استاد گروه زراعت دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی کرج. دانشگاه تهران
حسن زینالی خانقاه - استاد گروه زراعت دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی کرج. دانشگاه تهران

محتوی گاما آمینوبوتریک اسید (GABA) به عنوان آمینواسیدی که در کاهش خسارت های تنش اکسیداتیو و سازگاری به تنش در سلول نقش ایفا می کند توسط مسیرهای مختلفی از جمله مسیر GABA shunt تنظیم می شود. در این پژوهش میزان پراکسیدهیدروژن (H۲O۲)، GABA، بیان نسبی ژن گلوتامات دکربوکسیلاز (GAD۱) و فعالیت آنزیمGABA ترانس آمیناز (GABA-T) در دو ژنوتیپ متحمل (Sel۹۶th۱۱۴۳۹) و حساس (ILC۵۳۳) نخود زراعی (Cicer arietinum L.) تحت تنش سرما چهار درجه سانتی گراد به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی مطالعه شد. در ژنوتیپ متحمل میزان H۲O۲ پس از افزایش معنی دار در روز اول تنش، در روز ششم کاهش معنی داری در مقایسه با شاهد نشان داد (بیش از ۷/۴ درصد( در حالی که تجمع آن (تا۵۰ درصد) در ژنوتیپ حساس در روز ششم تنش سرما مشاهده شد. با توجه به تنظیم پراکسید هیدروژن به عنوان شاخص خسارت، این نتایج بیانگر سازگاری نسبی به تنش سرما در ژنوتیپ متحمل بود. تحت تنش سرما میزان متابولیت GABA در ژنوتیپ متحمل تا ۱۴ درصد بیشتر از ژنوتیپ حساس بود. در این آزمایش به موازات افزایش میزان GABA تحت تنش سرما، بیان نسبی ژن GAD۱ و فعالیت آنزیم GABA-T به ترتیب تا ۱۷ برابر افزیش و ۸/۲ برابر کاهش یافت. به ترتیب حداکثر و حداقل فعالیت دو مسیر بیوسنتز و تخریب GABA در ژنوتیپ متحمل در روز ششم پس از تنش سرما مشاهده شد.

GABA, GABAترانس آمیناز, سرما, بیان ژن, نخود زراعی