علی یاری - کارشناس ارشد جامعه شناسی، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران،

آنتونیو فرانچسکو گرامشی (به انگلیسی: Antonio Gramsci) (۲۲ ژانویه ۱۸۹۱ در ساردینیا، ایتالیا – ۲۲ آوریل ۱۹۳۷ در رم، ایتالیا) فیلسوف، انقلابی، و نظریه پرداز بزرگ مارکسیست، و از رهبران و بنیان گذاران حزب کمونیست ایتالیا بود. گرامشی از نظریه پردازان و مبارزان ضدسرمایه داری و مفهوم پرداز نظریه و اصطلاح مشهور هژمونی (فرادستی / فرادستی فرهنگی) است. گرامشی در خانواده ای از طبقه متوسط پایین، در آلس، واقع در جزیره ساردینیا، ایتالیا زاده شد. در کودکی گاهی از مدرسه فرار می کرد تا کمک خرج خانواده اش باشد. وی به سبب قوزی که بر پشت داشت از سوی همکلاسان و دوستانش مورد آزار قرار می گرفت و همین سبب شد تا به انزوا پناه ببرد و به مطالعه تاریخ و فلسفه بپردازد. آنتونی گرامشی روشنفکر و سیاست مدار کمونیست ایتالیایی، یکی از مهمترین نظریه پردازان بزرگی که نظریاتش به شدت بر مطالعات فرهنگی، مارکسیسم ایتالیا و اروپا تاثیرگذار بود. اول از همه در این مقاله سعی شده مروری بر زندگی انتونی گرامشی در ایتالیا و راه اندازی حزب کمونیست و مجموعه آثار وی در زندان که از طریق صحبت با سایر زندانیان و تحمل درد و رنج به ثمر رسید ، و چگونگی تشریح مفهوم هژمونی در آن دوران پرداخته شود. و اما آن مسئله اصلی سب طرح نظریه هژمونی شده ناکامی جنبش های سوسیالیستی و کارگری در انجام انقلاب های سوسیالیستی پس از جنگ جهانی اول و رکود بزرگ ۱۹۲۹ بود بر اساس تئوری های مارکسیستی در این دوران باید انقلاب کارگری به وقوع می پیوست ولی فاشیسم ظهور پیدا کرد در پاسخ به این ناکامی ها گرامشی نظریه هژمونی را مطرح کرد. هدف اصلی این مقاله کاربست نظریه هژمونی گرامشی برای بررسی اینکه چه عواملی باعث سلطه یا هژمونی یا رهبری فرهنگی میان کشور ها و نظام ها یا اینکه یک نظام چه زمانی با بحران هژمونی روبه رو می شود. و آنچه در این مقاله پرداخته شده حول دو موضوع مورد توجه گرامشی یعنی << جامعه مدنی >> و << جامعه سیاسی >> و مفهوم هژمونی است. که در هر یک از بخش ها ی گوناگونی از مطالب سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی ماند احزاب ، روشنفکران، و غیره به خود اختصاص می دهد . وی جامعه مدنی را کلیتی پیچیده و پوینده از نهاد ها، روابط و تشکیلات می دانست که بین دولت و ابزار قانونی از یک طرف و زیر بنای اقتصادی از سوی دیگر قرار دارد و از طرفی آن را مقابل دولت قرار می داد.

هژمونی ، گرامشی ، فرهنگ ، جامعه مدنی ، ایدئولوژی