محمد عرب طاط - کارشناسی ارشد حقوق بین الملل، دانشگاه مفید، قم، ایران
رخساره وزیری گودرزی - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق بین الملل،دانشگاه مفید، قم، ایران

باتوجه به قواعد ومقررات به روز و جدیدالتصویب در حقوق بین الملل، تحولاتی در حوزه حمایت های دیپلماتیک ایجاد شده که موجب پدید امدن تغییراتی (هرچند جزئی) در ان گردیده است، این تحولات ناشی از ارتقاء جایگاه شخص در حقوق بین الملل، دگرگونی درحاکمیت سنتی و کاهش اقتدار دولت در زمینه امور داخلی است که توام با ایجاد حقوقی برای شخص متضرر و متقابلا تکالیفی برای دولت متبوع وی میباشد. بنابراین در این مقاله اقدام به توضیح و بررسی جایگاه شخص در حمایت دیپلماتیک نموده و سعی بر ان شده که تاحد امکان نظریات و روند موجود در این زمینه به تصویر کشیده شود. با بررسی های انجام شده می توان اینگونه اذعان داشت که:اولا: با عنایت به نوع حقوق تفویت شده در مواردی حق حمایت دیپلماتیک متعلق به شخص است و در مواردی که پای منافع عمومی و ملی کشور نیز مطرح است متعلق به هر دو (شخص متضرر و دولت متبوع او) می باشد. ثانیا: دولت متبوع شخص متضرر مکلف به اعمال حمایت دیپلماتیک از شخص متضرر است و آن هم تکلیف حقوقی و نه سیاسی. هرچند این تحولات در مواردی منجر به شناسایی حق مراجعه مستقیم شخص متضرر به برخی مراجع حقوقی بین المللی بدون عبور از مجاری حمایت دیپلماتیک شده، اما اقداماتی که در این خصوص صورت می پذیرد و معاهداتی که در این مورد تنظیم می گردد خود موید حمایت دیپلماتیک است. حضور شخص چه آنجا که شخص به حمایت دیپلماتیک دولت متبوع خود متوسل می گردد و چه مواردی که راسا برای احقاق حقوق تفویت شده خود به مرجع بین المللی مراجعه می نماید، جنبه فرعی دارد. بدین جهت که بدوا حمایت دیپلماتیک صورت گرفته و با اراده دو دولت معاهداتی در این خصوص تنظیم گردیده است.

حمایت دیپلماتیک، شخص متضرر، دولت متبوع، مراجع بین الملل، حقوق تفویت شده.