ولی غیبی - استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه شهرکرد

ایران در طول تاریخ گرفتار حکومت هایی بوده که به صورت استبدادی بر مردم سیطره داشته و سرنوشت ملت را رقم می زده اند. در عصریکه ایران اسلامی به وسیله استبداد و استعمار دچار ضعف و نابسامانی شدید شده بود، قیام تحریم تنباکو را می توان نهضت بیداری ایرانیاندر تاریخ معاصر دانست. در این قیام با اینکه اقشار و گروه های گوناگون اجتماعی شرکت داشتند جریان روشنفکری به رغم گفتماناصلاحاتی که همیشه مدعیان بوده است نقش ناچیزی ایفا کرد. در این مقاله سعی شده است علت عدم حضور بررسی شود. به نظر می رسدکج فهمی و تحلیل نادرست این جریان از واقعیت های جاری ایران در این دوره عامل اصلی این حضور کمرنگ بود. درک موضوع نادرستاین جریان در برابر سه طرف اصلی درگیر در نهضت تنباکو (مردم و فرهنگ سیاسی آنها، استبداد دستگاه سلطنت قاجاری و استعمار) و میزان نفوذ آن موجب شد جریان روشنفکری نتواند در نهضتی که به راستی آن را «مادر نهضت های معاصر ایران» می توان دانست نقش ایفا کند.

قیام تحریم تنباکو، مقاومت، استعمار، روشنفکران