فریدون اکبری شیلدره

در این جستار، با چهره دیگری از مقتل سرای روزگار قاجار، میرزا محمود فدایی، آشنا می شویم. فدایی سراینده مقتل منظوم و پدیدآورندهبلندترین ترکیب بند عاشورایی در ادب فارسی، با رویکرد رثایی، واقعه عظیم عاشورا را به رشته نظم در آورد؛ آوازه و شهرت این عالم ادیبهم به همین سبب است. لیکن، فدایی از حوادث روزگار خود و مسائل کشورش نیز غافل نبوده است. نشانه این آگاهی و حساسیت بهتحولات زمانه را فدایی با سرودن قصیده سینیه با ردیف ارس در بیان یورش سپاه روس به ایران و بی رسمی های آنان، آشکار کرده است.این قصیده تاریخی، که شصت وهفت بیت دارد؛ بیانگر تجربه زیسته و بی واسطه، در دل رخدادهای اجتماعی- سیاسی و برآمده از حال وهوای دو جنگ دولت روس با ایران است که هم زمان با زیست و بود فدایی، روی داد. بازخوانی و بررسی آن، ازاین رو که سندی دست اولو زاییده روزگار خود است؛ از دید جامعه شناسی تاریخی متن، بسیار با ارزش است و فدایی را در ردیف پیشگامان ادبیات جهادی یا ادبیاتپایداری، جای می دهد. فدایی در این قصیده سینیه، رویکردی سیاسی- انتقادی، و لحنی روایی دارد و با شمشیر زبان، بر سپاه روسمی تازد و با چاشنی طنز و طعنه و آمیخته به غیرت و خشم، از خیانت و وطن فروشی برخی افراد نیز فریاد برمی آورد.

ادبیات جهادی، ادبیات پایداری، جنگ های ایران و روس، فدایی، قاجاریه، قصیده سینیه، میرفتاح، مقتل