محمد رضا فتحی - گروه مدیریت صنعتی و فناوری، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشکدگان فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران
نوید نظافتی - گروه سیستم های اجتماعی و فنی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
امیرحسین بهروز - گروه مدیریت، دانشگاه پیام نور قم، قم، ایران
محسن اعتماد - گروه مدیریت صنعتی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

با گسترش و تشدید فضای رقابتی در دنیای امروزی، مدیریت زنجیره تامین به یکی از مسائل اساسی پیش روی بنگاه ­های اقتصادی تبدیل شده است. طوری­ که همه فعالیت­ های سازمان­ ها را به­ منظور تولید محصولات، بهبود کیفیت، کاهش هزینه­ ها و ارائه خدمات مورد نیاز مشتریان تحت تاثیر داده است. از طرف دیگر، با افزایش حجم آلاینده ­ها، محققان در پی طراحی شبکه ­هایی برآمدند که علاوه بر بهینه سازی اقتصادی بر عوامل زیست­ محیطی در همه بخش­ ها تمرکزی ویژه ­ای داشته باشند. طراحی شبکه زنجیره تامین یک مسئله استراتژیک و بحرانی است که یک چارچوب بهینه را برای مدیریت زنجیره تامین موثر و کارآمد فراهم می­ کند. یکی از زمینه ­های مناسب برای یکپارچه ­سازی در شبکه­ های زنجیره تامین، طراحی شبکه زنجیره تامین حلقه بسته است که می­ تواند باعث جلوگیری از زیربهینگی ناشی از طراحی جدا از هم شبکه مستقیم و معکوس شود. در این پژوهش، یک مدل برنامه ­ریزی خطی عدد صحیح آمیخته برای طراحی شبکه زنجیره تامین حلقه بسته ارائه شده است. این مدل به ­دنبال حداقل­ سازی هزینه ­ها، حداقل ­سازی اثرات زیست­ محیطی، حداکثر کردن میزان محصول فرسوده جمع ­آوری شده و حداکثر کردن پاسخگویی اجتماعی زنجیره تامین می باشد. مدل پیشنهادی در شرکت صبا باتری که به تولید انواع باتری می­ پردازد، پیاده سازی شده است.  با توجه به این­ که مدل ارائه شده به دسته NP-hard تعلق دارند، یک روش حل دقیق و دو الگوریتم ژنتیک چندهدفه و ازدحام ذرات چندهدفه جهت حل مدل استفاده شدند و مقایسات لازم بین نتایج صورت گرفت. براساس نتایج تحقیق، تابع هدف هزینه برای رسیدن به هزینه کم ­تر تمایل به ایجاد شبکه زنجیره تامین با ساختار متمرکز دارد. تابع هدف زیست محیطی تمایل به ایجاد شبکه با ساختار غیرمتمرکز جهت کاهش اثرات زیست­ محیطی را دارد. مدل­ های پیشنهادی قادر هستند به­ خوبی طیفی از جواب­ های بهینه پارتو را با توجه به ­میزان مختلف برقرای محدودیت ­های فازی، جهت تعیین تصمیم نهایی ارائه نمایند. دو الگوریتم در معیار زمان با هم تفاوت دارند که NSGA-II بر MOPSO برتری دارد. هم­چنین دو الگوریتم در معیار MID با هم تفاوت دارند که MOPSO بر NSGA-II برتری دارد و در باقی معیارها برتری معنی ­داری نسبت به هم ندارند. مدل مطرح شده با رویکرد قطعی­ سازی خیمنز قطعی شد و مدل کمکی قطعی مطرح شد. این مدل با استفاده از روش محدودیت اپسیلون و دو الگوریتم ژنتیک چندهدفه و ازدحام ذرات چندهدفه حل شد.

اثرات زیست محیطی, زنجیره تامین حلقه بسته, مدیریت ارتباط با مشتری, عدم قطعیت