اسماعیل صفرزاده - گروه اقتصاد، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
سحر سالاریه - گروه اقتصاد، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

پیشینه و اهداف: صنعت بیمه در هر کشوری از جمله مهمترین نهادهای مالی فعال در بازارهای مالی، به­ویژه بازار سرمایه است که علاوه بر تامین امنیت فعالیت های اقتصادی، می تواند از طریق ارائه خدمات بیمه­ای، نقش بسیار اساسی و تعیین­کننده­ای در تحرک و پویایی بازارهای مالی و تامین وجوه قابل­سرمایه گذاری در فعالیت­های اقتصادی داشته باشد. این صنعت از یک ­سو با هموار­کردن راه سرمایه گذاری، کاهش ریسک در سرمایه گذاری و شرکت در سرمایه گذاری از محل ذخیره های فنی، باعث افزایش بهره وری در دیگر بخش های اقتصادی می شود و از سوی دیگر، رشد و توسعه دیگر بخش های اقتصادی نیز موجبات تقویت و توسعه صنعت بیمه را فراهم می سازد. بررسی پیشینه پژوهش نشان می­دهد که اکثر پژوهش های انجام­یافته در این زمینه به بررسی نقش صنعت بیمه در بازار سرمایه و اقتصاد کلان کشور و همچنین نقش ضریب نفوذ بیمه در اقتصاد و یا سرمایه­گذاری پرداخته­اند و تاکنون پژوهش جامعی در رابطه با تاثیر این صنعت بر سرمایه گذاری صورت نگرفته است. بنابراین، پژوهش حاضر سعی دارد که با پر­کردن این خلا، نقش و اثر این صنعت را در سرمایه­گذاری نمایان سازد. بر این اساس، هدف این پژوهش بررسی تاثیر صنعت بیمه بر سرمایه گذاری در اقتصاد ایران در دوره زمانی ۹۹-۱۳۵۷ است.روش شناسی: پژوهش حاضر از لحاظ روش­شناسی توصیفی، تحلیلی و همبستگی و به لحاظ ماهیت از نوع پژوهش های کاربردی است. به جهت بررسی تاثیر صنعت بیمه بر سرمایه گذاری در اقتصاد ایران به روش اسنادی و با مراجعه به ادبیات موضوع و پژوهش های انجام یافته در این زمینه مدل تجربی تصریح شده و با به­کارگیری اطلاعات آماری جمع آوری­شده برای متغیرهای پژوهش برای دوره زمانی ۹۹-۱۳۵۷ از پایگاه های اطلاعاتی کشور (مرکز آمار، بانک مرکزی و بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران) به قیمت ثابت سال ۱۳۹۰، مدل تصریح­شده با استفاده از روش مدل های خودتوضیح با وقفه های توزیعی و با به­کارگیری نرم افزار اقتصادسنجی ایویوز ۱۲، برآورد و مورد آزمون قرار گرفته است. به منظور بررسی پویایی های کوتاه­مدت مدل برآورد­شده هم از الگوی تصحیح خطا استفاده شده است.یافته ها: نتایج نشان می دهد که وقفه اول متغیر سرمایه گذاری، تاثیر مثبت و معنی داری بر میزان سرمایه­گذاری دارد. همچنین سهم شرکت­های بیمه از سرمایه بازار مالی، بر میزان سرمایه گذاری تاثیری مثبت و معنی دار دارد. تاثیر نرخ بهره بر سرمایه گذاری منفی است، ولی از لحاظ آماری معنی دار نیست. نرخ ارز تاثیر مثبت و معنی داری بر میزان سرمایه گذاری داشته است؛ اما تاثیر وقفه­های این متغیر بر سرمایه گذاری منفی است. تاثیر تورم و تولید ناخالص داخلی بر میزان سرمایه گذاری منطبق بر انتظارات نظری است، ولی از لحاظ آماری معنی­دار نیستند. هچنین نتایج نشان داد که ضریب الگوی تصحیح خطا از لحاظ آماری معنی دار است و با توجه به علامت و اندازه ضریب سرعت تعدیل به سمت رابطه بلندمدت بالاست؛ به طوری که در صورت خروج مدل تصریح و برآورد­شده از رابطه تعادلی بلند­مدت خود، با گذشت حدود یک دوره دوباره به تعادل باز خواهد گشت.نتیجه گیری: با توجه به تاثیر مثبت صنعت بیمه بر ظرفیت سرمایه گذاری کشور که از دو طریق ورود مستقیم به فعالیت های تامین مالی و سرمایه گذاری و کارکرد غیر­مستقیم از طریق ایجاد فضای اطمینان و تسهیل فعالیت های سرمایه گذاری صورت می گیرد، نهاد ناظر و سایر فعالان صنعت بیمه لازم است به جهت ارتقای نقش این صنعت در قامت سرمایه گذار و تامین کننده مالی، در راستای افزایش سهم بیمه های زندگی از سبد بیمه ای صنعت اهتمام ورزند تا از این طریق منابع بلند­مدت بیشتری در اختیار صنعت باشد. همچنین در راستای ارتقای نقش بیمه گری صنعت به جهت ایجاد فضای اطمینان و تسهیل فعالیت های سرمایه گذاری، نهاد ناظر و تمام فعالان صنعت به راه اندازی و ارتقای رشته های بیمه ای مانند بیمه اعتبار تجاری، بیمه اعتبار اوراق مشارکت، بیمه اعتبار وام نقدی، بیمه اعتبار عمر مانده بدهکار، بیمه اعتبار بیماری و حوادث، بیمه اعتبار اسناد حساب دریافتی، بیمه اعتبار بیکاری اجباری، بیمه اعتبار اموال، بیمه سهام و بیمه سپرده های بانکی اهتمام ورزند.

بازارهای مالی, سرمایه گذاری, صنعت بیمه, مدل تصحیح خطا, مدل خودتوضیح با وقفه های توزیعی