ساره ابراهیمی نوکنده - گروه زیست شناسی دانشکده علوم، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
سید مهدی رضوی - گروه زیست شناسی دانشکده علوم، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
منصور افشار محمدیان - گروه زیست شناسی دانشکده علوم، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

یکی از معضلات محیط زیستی، آلودگی خاک به فلزات سنگین موجود در پساب های شهری و صنعتی است و پالایش این آلودگی ها توسط گیاهان، روشی مقرون به صرفه و دوست دار محیط زیست است. در این تحقیق، آزمایشی جهت بررسی میزان پالایش گیاه آلوئه ورا (صبر زرد) از نظر شاخص انباشت فلزات (روی، کروم، سرب، مس، منگنز، نیکل، منیزیم، کادمیم، جیوه) و خصوصیات مورفولوژیک آن تحت دو نوع تیمار پساب شهری و صنعتی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد که تیمار های پساب شهری و صنعتی باعث ایجاد تغییرات معنی داری (۰۵/۰P ≤) در تمام شاخص های مورد بررسی (وزن تر برگ، وزن خشک برگ، محتوی نسبی آب برگ، طول برگ، وزن ژل برگ، نسبت ژل به برگ، وزن تر ریشه، وزن تر بوته، بیومس کل، طول ریشه، ارتفاع بوته، تعداد پاجوش، ارتفاع پاجوش، وزن پاجوش و شاخص بردباری ریشه) گیاه آلوئه ورا شدند. بالاترین شاخص انباشت فلزات، در تیمار پساب شهری مشاهده شد و تمامی شاخص های ذکر شده، تحت تیمار پساب شهری کاهش بیشتری نسبت به پساب صنعتی داشتند. در تیمار پساب صنعتی نیز تمامی شاخص ها کاهش داشت، ولی میانگین تعداد پاجوش ها نسبت به شاهد افزایش نشان داد. در مجموع براساس نتایج به دست آمده از این تحقیق، می توان گفت که گیاه آلوئه ورا در خاک حاوی پساب صنعتی نسبت به خاک حاوی پساب شهری عملکرد بهتری داشت.

انباشت فلزات, پساب شهری, پساب صنعتی, صبر زرد, گیاه پالایی