شهرام نظری - نویسنده مسئول، بخش اصلاح و تهیه بذر، موسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، گیلان، ایران. رایانامه: sh.nazari@areeo.ac.ir
مریم حسینی چالشتری - بخش اصلاح و تهیه بذر، موسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، گیلان، ایران. رایانامه: mhkhossieni@gmail.com
مهرزاد اله قلی پور - بخش اصلاح و تهیه بذر، موسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، گیلان، ایران. رایانامه: mehrzadallahgholipour@yahoo.com

به منظور بررسی اثر پرایمینگ (پیش­تیمار) و پوشش دارکردن بذر بر ویژگی های رشدی و عملکرد دانه برنج آزمایشی دو ساله در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) طی سال­های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عوامل آزمایش شامل دو رقم برنج (هاشمی و گوهر) و پیش­تیمار بذر ارقام برنج در هفت سطح شامل پرایمینگ با کلریدکلسیم (۵/۲۲ گرم در یک لیتر آب در ۲۴ ساعت)، ۲- پرایمینگ با کلریدپتاسیم (۵/۲۲ گرم در یک لیتر آب در ۲۴ ساعت)، ۳- پرایمینگ با سولفات روی (غلظت ۵/۰ میلی مولار در ۱۲ ساعت)، ۴- هیدروپرایمینگ (۴۸ ساعت)+ پوشش دارکردن بذر با کلریدکلسیم، ۵- هیدروپرایمینگ (۴۸ ساعت)+پوشش دارکردن با کلریدپتاسیم، ۶- هیدروپرایمینگ (۴۸ ساعت)+ پوشش دارکردن با سولفات روی و ۷- هیدروپرایمینگ (۴۸ ساعت به عنوان شاهد) بود. نتایج نشان داد بالاترین درصد و سرعت سبزشدن به­ترتیب با ۵/۹۹ درصد و ۲۳/۰ بذر در روز تحت پرایمینگ با کلریدپتاسیم در رقم گوهر مشاهده شد. کم­ترین تعداد روز جهت رسیدن به ۹۰ درصد سبزشدن در ارقام هاشمی و گوهر موردبررسی تحت پرایمینگ با کلریدپتاسیم و کلریدکلسیم به­دست آمد. بیش­ترین طول ریشه با ۶/۲۴ سانتی­متر در پرایمینگ با کلریدپتاسیم در رقم گوهر مشاهده شد. بالاترین وزن خشک ریشه در ارقام هاشمی و گوهر به­ترتیب ۱۴/۲ و ۹/۴ گرم در پرایمینگ با کلریدپتاسیم به­دست آمد. هم چنین نتایج نشان داد که بیش­ترین حجم و سطح ریشه به­ترتیب با ۴۳ سانتی­مترمکعب و ۲۸/۱۵۵ سانتی­مترمربع در پرایمینگ با کلریدپتاسیم در رقم گوهر به­دست آمد. کم­ترین زمان لازم جهت دست­یابی به حداکثر پنجه­زنی، ۵۰ درصد گلدهی و رسیدگی فیزیولوژیک در تیمار پرایمینگ با کلریدکلسیم و کلریدپتاسیم مشاهده شد. پرایمینگ بذر با کلریدپتاسیم و پوشش­دارکردن با کلریدکلسیم به­ترتیب ۲۲ و ۱۳ درصد عملکرد دانه را نسبت به تیمار شاهد افزایش داد. بالاترین عملکرد بیولوژیک در تیمارهای پرایمینگ با کلریدپتاسیم و پوشش­دارکردن با کلریدکلسیم به­ترتیب با ۵۵۵۲ و ۵۴۱۴ کیلوگرم در هکتار در رقم گوهر مشاهده شد. به طورکلی، پرایمینگ بذر برنج با کلریدکلسیم و کلریدپتاسیم با بهبود ویژگی های گیاهچه­ای، سیستم ریشه­ای و مراحل فنولوژیکی موجب افزایش عملکرد گیاه شد.

حجم ریشه, درصد سبز شدن, کلرید پتاسیم, کلرید کلسیم, گلدهی