مهدیه اسحاقی - پژوهشگر پسادکتری زبان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
غلامحسین کریمی دوستان - استاد زبان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

پیکره زبانی مجموعه ای بزرگ از داده های زبانی مبتنی بر کاربرد سخنوران زبان هاست که الگوهای واقعی کاربرد زبانی را در اختیار پژوهشگران قرار می دهند. برتری پیکره ها در مقایسه با سایر منابع داده ای علاوه بر حجم زیاد داده ، ایجاد امکان به کارگیری رایانه در بررسی های زبانی است. مقاله حاضر به معرفی اولین پیکره ساخت های فعل سبک زبان فارسی می پردازد. آشنایی با ماهیت این ساخت ها و دسترسی به فهرستی از آن ها، علاوه بر اهمیت نظری به لحاظ کاربردی نیزحائز اهمیت است. این یافته ها در حوزه بررسی های هوش مصنوعی مرتبط با پردازش زبان های طبیعی، ترجمه ماشینی، آموزش زبان فارسی، دستورنویسی و فرهنگ نگاری کاربرد می یابد. پیکره هدف این پژوهش «پیکره زبانی ساخت های فعل سبک زبان فارسی» یا  LCP نام دارد. برای ایجاد آن پیکره تک زبانه پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات (بی جن خان، ۱۳۹۷) که حاوی ۹۵۰۰۰۰ فایل متنی است، به عنوان پیکره مبنا برگزیده شد. ساخت های فعلی مرکب مربوط به ۲۱ فعل سبک زایای زبان فارسی از آن استخراج شده است و پس از برچسب زنی در چارچوب صرف توزیعی (Halle & Marantz, ۱۹۹۳; Marantz, ۲۰۱۳) در قالب پیکره ای مشتمل بر بیش از ۶۰۰۰ ساخت فعل سبک در بیش از ۲۰۰۰۰۰۰ بافت زبانی ارائه شده است که در بیش از ۲۰۰۰۰۰ بافت زبانی ارائه شده اند. مقایسه تعداد فعل های واژگانی زبان فارسی با تعداد ساخت های فعل سبک موجود در پیکره حاضر، بدیهی ترین عاملی است که وجود چنین پیکره ای در میان منابع زبان فارسی را ضرورت می بخشد. از سوی دیگر، ماهیت این پیکره، یعنی نمایش ساخت های فعل سبک در بافت های زبانی متفاوت، می تواند به پژوهشگران در یافتن پاسخ پرسش های موجود در رابطه با این ساخت ها، رد یا تایید فرضیه ها و طرح نظریه های جدید کمک کند.

زبان فارسی, منابع داده ای, پیکره زبانی, ساخت های فعل سبک, پردازش زبان طبیعی