لیلا فیاضی - دانشجوی دکتری زبان شناسی همگانی، گروه زبان شناسی، دانشکده ادبیات و زبان های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
شهلا رقیب دوست - دانشیار گروه زبان شناسی، دانشکده ادبیات و زبان های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

ناشنوایان ایرانی از زبان اشاره­ای در تعاملات خود استفاده می­کنند که زبانی طبیعی با دستور زبان خاص خود و مستقل از زبان فارسی است. هدف این پژوهش بررسی ساخت نفی در زبان اشاره ایرانی (گونه تهرانی) است. روش پژوهش برگرفته از پژوهش های بین­زبانی زشن (۲۰۰۴, ۲۰۰۶) است که درباره ۳۸ زبان­ اشاره انجام شده اند. ۷ بزرگسال ناشنوای عمیق مسلط به زبان اشاره ایرانی (گونه تهرانی) به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. یک مترجم و مشاور زبان اشاره در تمام مراحل پژوهش حضور داشت. برای جمع­آوری داده، ضبط ویدئویی و مشاهده رفتارهای زبانی اشاره­گران هنگام ارائه محرک­های زبانی و همچنین مشاهده هدفمند فیلمهایی به زبان اشاره ایرانی (گونه­ تهرانی) صورت گرفت. داده­ها برای بررسی وارد برنامه نرم افزاری ELAN­ شدند. تحلیل داده­ها نشان داد که در زبان اشاره ایرانی (گونه تهرانی)، نشانه­گذاری نفی هم به صورت دستی و هم غیردستی در شکل­های مختلف قابل مشاهده است. نفی غیردستی اجباری نیست و از نظر سیطره  می­تواند کل بند (منهای بخش مبتداسازی شده) یا بخش/بخش­هایی از یک بند را دربر­گیرد. منفی­سازهای اصلی بند (ادات نفی دستی) عبارت انداز:  نه (NOT)، نه (NO)، هیچ (NONE)، نه (اصلا ، به­هیچ­وجه و ...) (NEVER) و نه وجودی (NOT-EXIST). واژه­بست­سازی ادات نفی فراوان مشاهده شد.

زبان اشاره, زبان اشاره ایرانی (گونه تهرانی), نفی, ناشنوایان, ادات نفی, نفی دستی, نفی غیردستی