اشرف ملکیان - دانش آموخته دکتری دانشگاه تبریز و عضو هیات علمی پیام نور دانشکده کشاورزی، گروه خاکشناسی، تهران ، ایران.
علی اصغر جعفرزاده - استاد گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
شاهین اوستان - استاد گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
مسلم ثروتی - استادیار گروه فضای سبز، دانشکده کشاورزی، مرکز آموزش عالی شهید باکری میاندوآب، دانشگاه ارومیه.

پذیرفتاری مغناطیسی (χ) روشی سریع، غیرتخریبی و ساده برای تعیین خصوصیات خاک و توصیف فرآیندهای تشکیل خاک است که در سطوح ژئومورفیک مختلف، به منظور بررسی اثرات فاکتورهای تشکیل خاک (پستی و بلندی، مواد مادری و ...) مورد مطالعه قرار می گیرد. این پژوهش با هدف بررسی اثرات اشکال مختلف آهن، زهکشی، کاربری اراضی و فعالیتهای انسانی (کشاورزی) بر تغییرات پذیرفتاری مغناطیسی خاک و بررسی شاخص های هوادیدگی CIW، CIA  و CPA  در واحدهای ژئومورفیک مختلف در سال ۱۴۰۰ در منطقه مطالعاتی چالدران در شمال غربی ایران و در استان آذربایجان غربی انجام گردید. بدین منظور ۹ خاکرخ شاهد در پنج واحد ژئومورفیک غالب در منطقه ازجمله دشت دامنهای، پدیمنت پوشیده، مخروطه افکنه، دشت و دشت سیلابی حفر و ارزیابی گردید. پس از تشریح و نمونهبرداری از افق های ژنتیکی خاک رخهای حفرشده، خصوصیات فیزیکوشیمیایی نمونه ها به همراه ویژگی های مغناطیسی آنها و شاخص های هوادیدگی CIW، CIA و CPA اندازهگیری شد. دامنه پذیرفتاری مغناطیسی خاک های منطقه که تحت تاثیر رسوبگذاری، خاکسازی ، هوادیدگی و کشت و کار قرار داشت، ازkg−۱  ۳m ۱۰-۸ × ۹۰/۴۲ تا ۲۰/۱۰۵۳ متغیر بود. همچنین، میانگین مقدار χlf  خاک رخهای مورد مطالعه در ژئوفرمهای مختلف بهصورت دشت سیلابی > مخروط افکنه > پدیمنت پوشیده > دشت > دشت دامنه ای مشاهده گردید. با وجود اینکه مقادیر پذیرفتاری مغناطیسی وابسته به فرکانس نمونه های خاک مورد بررسی بین ۰۷/۰ تا ۵۰/۳ درصد متغیر بود؛ اما در بیشتر افقها مقدار χfd  کمتر از ۲ درصد اندازهگیری گردید. این نتیجه نشان دهنده حضور ذرات درشت چندحوزهای در منطقه است که از طریق مواد مادری اضافه شدهاند. همچنین نتایج مقادیر شاخصهای هوادیدگی CIA، CIWو CPA و همچنین منحنی A-CN-K و ترکیب شیمیایی اکسیدهای عناصر مورد مطالعه نشان دهنده مرحله هوادیدگی ضعیف تا متوسط در منطقه است. بر اساس نتایج بهدست آمده، آبشویی مواد دیامغناطیس به لایههای زیرین خاک، انتقال کانی های فری مغناطیس توسط آب و فعالیت های کشاورزی، منجر به تغییرات روند χlf با عمق شده است. همچنین نتایج نشان داد که شرایط اکوییک به علت زهکشی ضعیف در خاکهای مورد مطالعه موجب کاهش پذیرفتاری و میزان Fed  شده است.

آهن, واحدهای ژئومورفیک, آهن پدوژنز, زهکشی, کاربری اراضی