قاسم لیانی - دانشگاه شهرکرد-گروه توسعه روستایی
سعید مهرجو - دانشگاه تهران

تامین مواد غذایی اساسی­ترین نیاز انسان بوده و افزایش قیمت آن می­تواند تاثیر منفی قابل ملاحظه­ای بر وضعیت رفاهی جامعه و بویژه قشر فقیر و کم درآمد داشته باشد. از این­رو سیاست­گذاران حساسیت­های زیادی نسبت به تغییرات قیمت مواد غذایی از خود نشان می­دهند. بر این اساس، در این مطالعه تاثیر نوسانات نرخ ارز در کنار نوسانات قیمت نفت، سرانه تولید ناخالص داخلی و درجه باز بودن اقتصاد بر شاخص قیمت مواد غذایی در ایران با استفاده از داده­های سال­های ۱۴۰۰-۱۳۷۰ ارزیابی شده است. با توجه به احتمال تاثیر نامتقارن بین  متغیرهای نرخ ارز و قیمت نفت و شاخص قیمت مواد غذایی از رهیافت خودرگرسیو با وقفه­های گسترده غیرخطی استفاده شده است. نتایج آزمون کرانه برای هم انباشتگی نشان داد که متغیرهای اساسی رابطه بلندمدت و معناداری با تغییرات قیمت مواد غذایی دارند. هم چنین، نتایج برآورد مدل NARDL گویای این حقیقت است که در بلند مدت یک رابطه مثبت و معنی­دار میان قیمت مواد غذایی و افزایش قیمت ارز برقرار است. افزون بر این، اثر شوک منفی ارزی بر شاخص قیمت مواد غذایی در بلندمدت منفی ارزیابی شد. واکنش قیمت محصولات کشاورزی به شوک منفی ارزی نیز بیش تر از شوک­های مثبت است. همچنین اثر تغییرات قیمت نفت بر قیمت مواد غذایی در سطح قابل قبولی معنی دار است. ضریب متغیر آزاد سازی تجاری نیز بیانگر کاهش شاخص قیمت مواد غذایی در نتیجه بهبود روابط تجاری ایران با بازار جهانی است. نتایج مطالعه حاضر می­تواند به سیاست گذاران اقتصادی که همواره به دنبال کاهش نرخ تورم، حمایت از اقشار آسیب پذیر جامعه و حفظ امنیت غذایی در کشور می­باشند در تعیین سیاست­های اقتصادی کمک شایان توجهی نماید.

نامتقارن, قیمت مواد غذایی, نرخ ارز, قیمت نفت, خودرگرسیو با وقفه های گسترده غیرخطی