موحده لطفی - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم دامی_ تغذیه دانشگاه شهید باهنر کرمان
علی خطیبی بردسیری - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم دامی_ تغذیه دانشگاه شهید باهنر کرمان

امروزه آزمایش های زیادی برای بررسی تاثیر تغذیه مکمل پروبیوتیک بر روی عملکرد تولیدی جوجه های گوشتی اجرا شده است. نتایج نشان داده است که استفاده از پروبیوتیک ها در تغذیه جوجه های گوشتی باعث بهبودی قابل توجه در وزن زنده ، کیفیت و درصد بازده لاشه، میزان جذب غذا و ضریب تبدیل خوراک می گردد . گزارش شده است که وزن طحال ، تیموس، کبد و سنگدان با مصرف پروبیوتیک ها افزایش چشمگیری را نشان می دهد . علاوه بر این وزن روده کوچک نیز با تغذیه مخلوط پروبیوتیک ها و پریبیوتیک ها افزایش می یابد . در واقع پروبیوتیک ها بر روی مساحت پرزهای روده کوچک تاثیر می گذارند به طوریکه موجب افزایش ارتفاع پرزها در دئودنوم و ایلئوم شده و متعاقب با آن سطح جذب مواد غذایی در دستگاه گوارش افزایش می یابد. نتیجه این فرآیند افزایش میزان جذب، کاهش مصرف غذا و پهبود ضریب ت د بیل خوراک می باشد . پروبیوتیک ها به صورت انتخابی رشد و فعالیت برخی میکروارگانیسم های مفید موجود در روده را تحریک و بر برخی میکروارگانیسم ها مثل پاتوژن ها اثر مهار کنندگی دارند، و لذا بدین صورت باعث افزایش سلامتی دستگاه گوارش حیوان میزبان و مقاومت بدن در برا بر عفونت ها می گردند. علاوه بر این پروبیوتیک ها از طرق دیگری نیز موجب مهار پاتوژن ها می شوند که عبارتند از : 1- رقابت با پاتوژن ها برای دریافت مواد مغذی 2- تولید سموم و ترکیباتی مانند اسیدهای آلی که برای برخی پاتوژن ها مهار کننده می باشند 3- کاهش pH روده که در این pH پاتوژن ها قادر به حیات نمی باشند 4- تحریک سیستم ایمنی از طریق افزایش جذب اینترلوکین ها، اینترفرون ها و ایمنوگلوبین ها در طحال و روده 5- رقابت با پاتوژن ها در جذب از غشای اپیتلیوم روده و توانایی بالای آن ها در اتصال به مواد غذایی جهت بهبود جذب 6- تولید پپتید های ضد میکروبی . سالمونلا یکی از مهمترین و متداول ترین پاتوژن هایی است که در روده پرندگان رشد می کند . پروبیوتیک ها به میزان زیادی در مهار این پاتوژن اثر گذار می باشند .براین اساس به روشنی ثابت شده است که پروبیوتیک ها باعث کاهش مرگ ومیر پرندگان می شوند. علاوه بر این به دنبال کاهش مرگ و میر و بیماری های روده، آلودگی های تولیدات طیور که به مصرف انسان می رسد نیز کاهش می یابد . از دیگر اثرات سودمند پروبیوتیک ها در تغذیه جوجه های گوشتی می توان به کاهش فعالیت آنزیم اوره آز در روده کوچک که سبب تولید آمو ی ناک از اوره می شود اشاره کرد . پروبیوتیک ها رشد باکتری های تولید کننده آنزیم اوره آز در روده را سرکوب می کنند و از آنجا که آمونیاک ماده ای سمی برای حیوانات می باشد ، این اثر از جهت تهدید سلامت و رشد حیوان ، به خصوص در دوران اولیه زندگی، حائز اهمیت است. پروبیوتیک ها قادر به سنتز بسیاری از ویتامین ها در روده کوچک می باشند که می توانند توسط غشای اپیتلیوم میزبان جذب بدن شوند . کاهش کلسترول خون از طریق کاهش جذب کلسترول در روده ، افزایش رشد استخوان ها، افزایش ضخامت و استحکام درشت نی و افزایش درصد خاکستر استخوان از دیگر اثرات سودمند استفاده از پروبیتیک هااست. این اثر از طریق افزایش جذب کلسیم و فسفر در حضور پروبیوتیک ها در روده اعمال می شود . رعایت چند نکته در تهیه پروبیوتیک ها باعث بهبود فعالیت آن ها می گردد: 1- انتخاب سویه های کارآمدتر 2- تغییر ژنتیکی ژن ها 3- ترکیب سویه های مختلف 4- ترکیب با پریبیوتیک ها و اجزای فعال با اثر سینرژیک . لازم به ذکر است که تفاوت در مدیریت پروبیوتیک نیز یکی از عوامل مؤثر در اثر بخشی آنهاست. به طوریکه اگر استفاده از پروبیتیک ها فقط از طریق غذا و از سن یک روزگی شروع شود ، نتایج بسیار مطلوبی را در پی خواهد داشت.

پروبیوتیک، جوجه های گوشتی، عملکردهای تولیدی، پاتوژن