مریم شیرییان نسل - استادیار، گروه حقوق جزا و جرم شناسی، مرکز تحقیقات حقوق، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران
اللهویردی بدیهی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته حقوق جزا و جرم شناسی، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران

زمینه و هدف: بیماری های واگیر عموما باعث خسارتهای گسترده اجتماعی اعم از خسارات جسمی ، جانی ، مالی ،اقتصادی و غیره می گردد. با شروع پاندمی کرونا سلامت روانی ، سلامت اجتماعی و کیفیت زندگی افراد تحت تاثیر قرار گرفته است از یک سو پیدایش این بیماری ها ممکن است ناشی از رفتارهای مجرمانه بوده و اقدامات خرابکارانه بیولوژیک آنها را ایجاد کرده باشد؛ از سوی دیگر انتقال این بیماری ها که آسیب های جسمی ، روانی و اقتصادی و اجتماعی را در پی دارد ممکن است به دلیل اقدامات عمد یا ناشی از بی مبالاتی و تقصیر صورت پذیرد. که در این میان شهروندان به خاطر شرایط ویژه ای که دارند بیشتر در معرض خطر قرار دارند.روش تحقیق : از این رو هدف از پژوهش حاضر ارتباط بین چاش های حقوقی و سلامت روانی با شاخص های جرم شناختی در دوران بیماری کووید ۱۹ بود. برای بررسی مدل ارتباطی از تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد. داده ها به کمک نرم افزار آماری SPSS و AMOS و در سطح خطای ۰۵/۰ مورد تحلیل قرار گرفت .یافته ها: نشان داد که از منظر جرم شناسی ، هر دوبعد نیاز به علت شناسی و ارائه راهکارهای پیشگیرانه اجتماعی ، وضعی و در موارد ضروری ، کیفری داردبعد اول و دوم در صورتی که به صورت سازمان یافته و گسترده باشد از نگاه زمیولوژی یا جرم شناسی خسارت اجتماعی محور که به عنوان یکی از شاخه های جرم شناسی دو دهه اخیر، بررسی می شود و در صورتی که به طور محدود و فردی صورت گیرد در جرم شناسی پیشگیرانه و حقوقی مورد تجزیه و تحلیل جرمشناختی قرار می گیرد.نتیجه گیری : عوامل افزایش این جرایم در نوع اول عموما زیاده خواهی ، افزایش سود و کاهش هزینه های اقتصادی است که پیشگیری وضعی و تدابیر خاص سیاست کیفری موثر تر بوده و جرایم نوع دوم نوعا ناشی از فقر فکری و فرهنگی ، فقر مالی و بیکاری و ضعف راهبردهای بهداشتی است که مقابله با آنها راهبردهای اجتماعی و رفع موانع فکری ، فرهنگی ، و اقتصادی طبقات محروم جامعه را می طلبد.

نظام سلامت روانی ، بیماری کووید- ۱۹، چالش حقوقی ، چالش جرم شناختی .