فریبا آزاده رنجبر - دانشآموخته کارشناسی ارشد، رشته حقوق خصوصی، دانشگاه شهید بهشتی و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد هشتگرد

زمینه و هدف: اجاره رحم و انتقال جنین به وجود آمده از ترکیب اسپرم و تخمک، مساله تازه علمی بوده که از جهات مختلفبالاخص ازجهت حقوقی قابل تامل و بررسی میباشد. تلقیح یا لقاح مصنوعی امروزه درسطح جهان به عنوان یک پدیده علمی در مورد حیوانات و انسان مطرح شده که در مورد نسل انسان مسائل حقوقی جدیدی را به دنبال دارد و مشکلاتی به وجود می آورد. آنچه که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت، این بود که اولا استفاده از رحم جایگزین به چه نحوی است ثانیا احکام حقوقی نسب و ولایت قهری طفل حاصل از این نوع بارداری در حقوق ایران و فرانسه چگونه است.روش تحقیق: روش تحقیق در این پژوهش به صورت توصیفی و تحلیلی می باشد.یافته ها: درخصوص استفاده از رحم جایگزین میتوان گفت قراردادی است که به موجب آن، یک زن (مادر جانشین) درمقابل یک زوج ازدواج کرده موافقت میکندکه جنینی را برای آنها حمل کرده، بچه را به دنیا آورد و او را به مجرد تولد به آن زوج تسلیم نماید و آنها بچه را مثل فرزند خودشان بزرگ کنند. درخصوص وضعیت نسب در حقوق ایران آنچه یافت شد این بود که نسب مادری طفل ناشی از رحم جایگزین به مادر صاحب تخمک برمی گردد و درخصوص انتساب نسب پدری از آنجا که تنها مانع الحاق طفل به صاحب نطفه از جهت توارث وقوع عمل زنا میباشد که در این مورد صادق نیست، این طفل به صاحباسپرم ملحق میشود.نتیجه: ولی قهری در حقوق ایران، پدر حکمی محسوب میشود. درخصوص وضعیت نسب در حقوق فرانسه آنچه حاصل شد این بوده که نسب مادری هم به مادر بیولوژیکی و هم زنی که قصد خود در پذیرش مسئولیت اجتماعی ناشی از مادر بودن را اعلام نموده است، برمیگردد و در نسب پدری به اینکه کدام یک از زنها به عنوان مادر شناخته شوند بستگی دارد. همچنین ولایت قهری در حقوق فرانسه به زن و مردی که به عنوان مادر و پدر طفل شناخته میشوند تعلق میگیرد.

تلقیح مصنوعی، رحم جایگزین، ولایت قهری، رابطه نسبی، حقوق ایران و فرانسه