راحله کیخا - دانشجوی دکتری علوم اقتصادی، گرایش علوم اقتصادی، دانشگاه آزاد کرمان، کرمان، ایران.
سمیه قاصد - دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم اقتصادی، دانشگاه پیام نور مشهد، مشهد، ایران.

مقاله حاضر به بررسی تاثیر کیفیت نهادی بر رابطه بین نفرین منابع طبیعی و رشد اقتصادی ایران در دورهی زمانی سالهای ۱۳۷۰ تا ۱۳۹۲ با استفاده از مدل اقتصادسنجی خودرگرسیون با وقفه های توزیعی (ARDL) می پردازد. به طوری که دو مدل یکی بدون در نظر گرفتن عوامل نهادی و دیگری با در نظر گرفتن عوامل نهادی برآورد می شود. از این رو گامهای اساسی در انجام این تحقیق شامل بررسی ایستایی (مانایی ) متغیرهای توضیحی و وابسته تحقیق ، ، بررسی وجود یا عدم وجود رابطه بلندمدت بین متغیرهای تحقیق ، بررسی رابطه بلندمدت بین متغیرهای تحقیق ، تجزیه و تحلیل ثبات مدل برآورد شده با استفاده از آزمونهای خلاصه انباشته اجزاء باقیمانده عطفی CUSUM و خلاصه انباشته مربع اجزاء باقیمانده عطفی CUSUMSQ می باشد. جامعه آماری مطالعه حاضر مشتمل بر اقتصاد کلان ایران می باشد. متغیر وابسته شامل رشد تولید سرانه واقعی (RYC) و متغیرهای مستقل شامل شاخص سرمایه انسانی (نرخ باسوادی ) (SCHOOL)، درجه باز بودن تجاری (TRO)، کیفیت عوامل نهادی (شاخص آزادی اقتصادی ) (EFW) است . یافته های برآورد مدل بلندمدت ARDL برای هر دو مدل نشان داد که شاخص سرمایه انسانی (نرخ باسوادی ) و درجه باز بودن تجاری اثر معنی دار مستقیمی بر رشد درآمد سرانه واقعی در ایران دارند. در نهایت ، یافته های برآورد مدل بلندمدت ARDL برای مدل با متغیر کیفیت عوامل نهادی نشان داد که کیفیت عوامل نهادی اثر معنی دار مستقیمی بر رشد درآمد سرانه واقعی در ایران دارد. متغیر کیفیت عوامل نهادی از تاثیر معنی داری بر رابطه بین نفرین منابع طبیعی و رشد اقتصادی در ایران برخوردار بوده و از شدت نفرین منابع طبیعی بر رشد اقتصادی در ایران می کاهد. از آنجاکه یافته های تحقیق نشان داد که کیفیت عوامل نهادی اثر معنی دار مثبت بر رشد اقتصادی داشته و اثر عکس وفور منابع طبیعی بر رشد اقتصادی در ایران را می کاهد، به سیاست گذاران و برنامه ریزان کلان اقتصاد کشور پیشنهاد می شود اقدامات لازم به منظور بهبود کیفیت عوامل نهادی در ایران (بهبود ساختار قانونی و امنیت حقوق مالکیت ، کاهش اندازه دولت ، افزایش دسترسی به پول سالم ، افزایش آزادی تجارت بین المللی و تنظیم قوانین و مقررات بازارهای اعتباری ، کسب و کار و غیره) را مدنظر قرار دهند.

شاخص آزادی اقتصادی ، نرخ با سوادی ، درجه باز بودن تجاری ، کیفیت نهادی .