پوریا حسنی - دانشآموخته کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
رضا محمودپور - دانشجوی دکتری دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی

شاخ آفریقا یکی از مهمترین مناطق استراتژیک دنیا به لحاظ سیاسی و اقتصادی است. منطقه شاخ آفریقا یک گذرگاه مهم بین خلیجفارس و دریای مدیترانه و همچنین ارتباط دهنده ی تنگه هرمز و کانال سوئز است. حضور گسترده ی رژیم اشغالگر قدس در دریای سرخ و خلیج عقبه و همچنین جمعیت گسترده یهودیان اتیوپی، بروز درگیریهای میان حوثیهای یمن با عربستان سعودی و همچنین موقعیت استراتژیک اریتره، جیبوتی و سومالی بر خاورمیانه موجب افزایش عمق استراتژیک منطقه شده است. جنگها، درگیریهای مرزی (اریتره و سومالی) ، قحطی، خشکسالی و بی ثباتیهای گسترده سیاسی باعث شده است تا پای قدرتهای خارجی به این منطقه باز شود. ایالات متحده آمریکا پس از سقوط اتحاد جماهیر شوروی تبدیل به تنها بازیگر اصلی در منطقه شاخ افریقا شد. ایالاتمتحده آمریکا تلاش کرد تا در جنگ علیه تروریسم (پس از حوادث ۱۱ سپتامبر) با ارسال کمکهایی در قالب کمکهای بشردوستانه، اتیوپی را تبدیل به یکی از اصلیترین پایگاه های خود در نبرد با نیروهای القاعده در سومالی کرده و از زاویهای جدید به مسیر جاهطلبیهای خود در منطقهی خاورمیانه بنگرد. جمهوری اسلامی، آگاهانه و با در نظر گرفتن شرایط و منافع استراتژیک خود تلاش کرد تا از اریتره، سومالی و دیگر کشورهای منطقه به عنوان پایگاه استراتژیک خود استفاده کرده و هژمونی ایالاتمتحده آمریکا را که پس از سقوط اتحاد جماهیر شوروی تنها بازیگر اصلی در شاخ آفریقا بود به چالش بکشد. پرسش اصلی این است که آیا رویکرد جمهوری اسلامی در منطقه توانسته است تا هژمونی ایالاتمتحده آمریکا در منطقه را به چالش بکشاند؟

شاخ آفریقا، هژمونی، نفوذ استراتژیک، ژئواستراتژی.