رحیمه قربانی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، گروه معماری، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران
مریم چرخچیان - دکترای معماری، استادیار بخش هنر و معماری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

اهمیت نقش مراکز درمانی در ارتقای سلامت جامعه همواره درطول تاریخ به وضوح آشکار شده است. امروزه با توجه به پیری جمعیت و لزوم استفاده از روشهای غیردارویی، نیاز در به کارگیری روشهای نوین درمانیو بازنگری در طراحی و ساخت مراکز درمانی و تغییر طراحی از محیطی صرفا عملکردگرایانه به فضایی با اثربخشی درمانی مثبت به شدت احساس میشود. پیوند گسترده ی روانشناسی محیط با روان انسان، لزوم توجه به طراحی فضای کالبدی و مولفه های آن را میطلبد که استفاده از رویکرد هنردرمانی در طراحی محیط مصنوع میتواند باعث توجه به زیبایی شناسی در کالبد و دوری از عملکردگرایی صرف و درنتیجه کاهش اضطراب بیمار و افزایش مولفه های تسهیل بهبود وی شود. این پژوهش قصد دارد تاثیر رویکرد هنردرمانی در فضاهای درمانی بیماران خاص را بررسی کند تا بتواند در جهت ایجاد حس آرامش و بهبودو رهایی از تنش ایشان گام بردارد. لذا ابتدا به شناسایی معیارهای سنجش کیفیت معماری و مولفه های کارآمد در بهبود طراحی مراکز و در پی آن به شناخت عناصر موثر در روابط فضایی و واکنشهای رفتاریو درنتیجه تاثیر بر روند بهبود پرداخته شده است. روش مورد استفاده ترکیبی از روشهای کیفی، استدلال منطقی و تحقیق موردی است که از منظر هدف تحقیقی کاربردی میباشد. ابزار گردآوری داده ها شامل بهره گیری از مطالعه اسنادی و کتابخانهای، مصاحبه، بررسی نمونه موردی و تحلیل تاثیرات بر کاربران است. دراین پژوهش، عوامل محیطی و کالبدی بررسی و به سه دسته عوامل موثر در کیفیت عملکردی، احساسیو ادراکی فضایی تقسیم شدند. درنهایت میتوان نتیجه گرفت که استفاده از هنر در طراحی مراکز درمانی میتواند بهبودی و تسهیل در فرآیند درمان بیماران را منجر شود و در کاهش استرس، افزایش خلاقیت، بهبود حالت روحی ، افزایش اعتماد به نفس، افزایش تمرکز، ایجاد رابطه میان بیماران و پرسنل درمانی و بهبود ارتباطات بین آنها موثر است.

مرکز درمانی، هنردرمانی، بیماری خاص، معماری و هنر، طراحی مراکز درمانی.