راضیه لبیب زاده - استادیار، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

با ظهور و گسترس مفاهیم دیجیتالی و مجازی و گسترش همزمان مبانی اقتصادی مرتبط با آن (ارزهای دیجیتال و NFTها)، میتوان گفت که عصر جدیدی تحت عنوان فراجهان (Metaverse) در حال شکل گیریست. بنابراین ضروریست که برای مواجهه با این پدیده اندیشه ای علمی و فرهنگ محور تدوین شود. هدف این مقاله بررسی متاورس و تبیین جایگاه آن در فرایند مطالعات فرهنگی-تاریخی معماری برای بهبود آموزش معماریست تا بتوان از این طریق در برابر چالشهای احتمالی آن به صورت فعال عمل کرد (آینده پژوهی هنجاری). بنابراین تحقیق پیشرو تئوری-بنیادین بوده و روش تحقیق به صورت توصیفی-تحلیلی در بستر کیفی میباشد. براساس یافته های پژوهش متاورس در پی بازسازی جهان فعلی در »فراجهان موازی و مجازیست« تا تصاویری باورپذیرتر از واقعیت ارائه کند. بنابراین این پدیده قادر است هنگام مواجهه مخاطب با دنیای واقعی، تصاویری را تداعی کند که حاصل تجارب جهان بازسازی شده مجازی باشد، پس میتوان ادعا کرد که تاثیر متاورس بر جهان واقعی و معماری آن امری قطعی ست، هرچند که محتوای تولید شده در در این جهان مجازیست، اما آثار آن به صورت پایدار و مانا خواهد بود، پس اولین گام در راستای تحقق بستر مطالعات تاریخی در این فراجهان، سرمایهگذاری اقتصادی نهادهای آموزشی و خریداری اراضی متاورسی است، این امر علاوه براینکه میتواند منابع مالی آینده محور را برای آنها تامین کند، فضایی سه بعدی برای آموزش عملی-مجازی دانشجویان فراهم خواهد آورد، یعنی می توان بخشی از آموزشهای معماری را در این فضا انجام داد. گام دوم بازسازی کالبدهای تاریخی-فرهنگی جامعه در تصویرسازیهای آن است، با توجه به اینکه امکان حضور تعداد کثیری از افراد در فراجهان فراهم شده، این تصاویر میتوانند محتوایی دقیق و بی واسطه از فرهنگ ایرانی-اسلامی در فراجهان ارائه نماید. گام سوم در این مسیر ساخت جهانی مجازی در بسترهای داخلی برای جهانیان است تا به وسیله آن بتوان محیطی مبتنی بر مدینه فاضله ایرانی-اسلامی ارائه کرد.

متاورس، معماری، بازسازی مفهومی، آموزش معماری.