حسن حیدریان - دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی اقتصادی دانشگاه شهید بهشتی
سعید علیرضایی - عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی
فرحناز دلیران - عضو هیئت علمی دانشگاه کارلسروحه آلمان

کانسار آهن چادر ملو در 80 کیلومتری شمال بافق در ایران مرکزی قرار دارد. در ناحیه پیرامون کانسار، سنگ های آذرین و دگرگونی پرکامبرین- کامبرین وجود دارد. از سنگ های آذرین می توان ریولیت، ریوداسیت، گرانیت و دایک های دیابازی را نام برد و سنگ های گرگونه شامل شیست ها و مرمره های آهکی- دولومیتی با پروتولیت رسوبی و آتشفشانی می باشد. سنگ های آذرین و ذگرگونی میزبان کانسنگ، تحت تأثیر چند نوع متاسوماتیسم قرار گرفته اند، که مهم ترین آنها متاسوماتیسم سدیمی (آلبیتی) و کلسیمی (آکتینولیتی) است. ارتباط بین متاسوماتیزم و کانی سازی آهن در چادرملو همواره موضوع بحث برانگیزی بوده است. در این پژوهش، بر پایه ی مشاهدات میدانی در کارگاه استخراج و مناطق پیرامون آن، بررسی توزیع کانسنگ آهن و سنگ های متاسوماتیکی میزبان و ارتباط آنها، مطالعه بیش از 100 برش نازک پتروگرافی و برش های نازک صیقلی و بررسی پاراژنزها و توالی های پاراژنتیکی، متاسوماتیسم آلبیتی و اکتینولیتی و نسبت زمانی آنها با یکدیگر و نسبت به کانی سازی در چادر ملو مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. شواهد میدانی و مطالعات پتروگرافی نشان می دهند که نخست متاسوماتیسم سدیمی (آلبیتی) رخ داده و در ادامه، با ورود سیالی غنی از کلسیم و آهن، متاسوماتیسم اکتینولیتی پدید آمده است. کانی سازی آهن، همزمان با متاسوماتیسم اکتینولیتی و پس از آن رخ داده است، و این با وجود بافت های هم رشدی اکتینولیت- اکسید آهن، و نیز قطع شدگی کانی های آلبیت و اکتینولیت به وسیله اکسیدهای آهن پشتیبانی می شود. طی این مراحل و در عمق های ک متر، دگرسانی ها کربناتی و سیلیسی را مشاهده می کنیم، که نسبت به دو دگرسانی دیگر از شدت و وسعت کمتری برخوردارند. کانسنگ اکسید آهن در چادرملو به طور محلی با آپاتیت همراه است. این کانی به شکل رگه های آپاتیت- اکسید آهن در سنگ های اکتینولیتی و نیز به صورت بلورهای پراکنده در کانسنگ توده ای وجود دارد. مطالعه میانبارهای سیال در این دو نوع آپاتیت، نشانگر دامنه ای گسترده ای از دمای همگن شدن و شوری است که این امر پیشنهاد می کند متاسوماتیزم و کانی سازی آهن در چادرملو، فرآیندی پیچیده بوده و در دوره ای طولانی از برهم کنش سیال- سنگ رخ داده است و / یا سیال هایی با خاستگاه گوناگون در متاسوماتیسم و کانی سای آهن نقش داشته اند.