فاطمه ساعتی معصومی - دانشجوی دکترای، گروه روانشناسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

مقدمه: هوش معنوی به عنوان زیربنای باورهای فرد نقش اساسی در زمینه های گوناگون زندگی انسان دارد. هدف این مطالعه بررسی اثربخشی آموزش هوش معنوی بر استرس (مقابله مساله مدار، هیجان مدار و اجتنابی) و خودشکوفایی مادران فرزندان مبتلا به نیازهای های خاص بود.روش پژوهش: روش پژوهش حاضر نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل و مرحله پیگیری بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه مادران با فرزندان دارای نیازهای خاص شهر همدان بودند که فرزندانشان در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ دانش آموز مدارس عادی بودند و از بین این گروه تعداد ۲۶ نفر با استفاده از روش نمونه گیری داوطلبانه انتخاب شدند و به صورت تصادفی در گروه مداخله و گروه کنترل قرار گرفتند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه مقابله با استرس اندلر و پارکر (۱۹۹۰) و پرسشنامه شکوفایی سلیمانی و همکاران (۱۳۹۴) بود. مداخله آموزش هوش معنوی در ۸ جلسه ۶۰ دقیقه ای برای گروه مداخله اجرا شد. داده ها با نرم افزارآماری SPSS نسخه ۲۵ و با استفاده از روش تحلیل کوواریانس چند متغیری و تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر تحلیل شدند.یافته ها: نتایج کواریانس نشان داد آموزش هوش معنوی موجب افزایش معنادار در مقابله مسئله - مدار، هیجان های مثبت، روابط، معنایابی و پیشرفت در پس آزمون نسبت به پیش آزمون در گروه مداخله شد (۰۰۱/۰ > P) و در مقایسه با گروه کنترل موجب کاهش مقابله هیجان مدار و مقابله اجتنابی شد و این تاثیر در مرحله پیگیری نیز قابل مشاهده بود.نتیجه گیری: با توجه به آثار مثبت آموزش هوش معنوی، می توان از یافته های این پژوهش ها در تدوین محتوای برنامه گروهی و جلسات آموزش مربی و والدین با هدف پیشگیری از آسیب های اجتماعی

هوش معنوی, استرس, خودشکوفایی, نیازهای های خاص