پروانه دلاور - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نوشهر

دیالکتیک، قبل از هگل شیوهای در مباحثه بود. هگل بر مبنای باور اساسی اش به وحدت عین و ذهن، دیالکتیک را در خصوصپدیده های عینی هم به کار برد. او تضاد را شرط تکامل فکر و طبیعت میدانست و باور داشت که پیوسته، ضدی از ضد دیگری زاده می گردد. دیالکتیک همواره هم برای ذهنگرایان و هم برای عینگرایان جزو بنیان های اندیشه بوده است. می توان گفت از هراکلیتوس، ارسطو، اسپینوزا و انقلابیان روسی همچون گرتسن، چرنیشفسکی تا هگل، مارکس و انگلس همگی به گونه ای با دیالکتیک عجین بودند. دیالکتیک هگلی را در کاروان اندیشه ی شرق نیز می شود بازکاوی کرد که در این پژوهش کوشیده شدهاست، این مقوله از منظری انتقادی، واکاویده شود. روش کار، کتابخانه ای و مبتنی توصیف و استنباط است که برمبنای این تحقیق، فلسفه ی اسلامی در خلال متون فارسی، انتقادهایی در موضوعاتی چون: امتناع اجتماع نقیضین، اصالت وجود یا ماهیت، تضاد، علیت، یکینبودن عالم ذهن با عین مطرح کرده است

فلسفه اسلامی، دیالکتیک، ادبیات فارسی، هگل