دنیا اسدی فخر نژاد - کارشناسی ارشد فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه شهید مطهری تهران
علی اصغر جعفری ولنی - دانشیار دانشگاه شهید مطهری تهران

در الهیات بالمعنی الاخص مباحث توحیدی مطرح میگردد. توحید اقسامی مختلفی دارد که زمانی که بدون قید به کار برود، منظورتوحید ذاتی است. مهمترین بحث در توحید ذاتی، بساطت ذات واجب الوجود است که به معنای نفی ترکیب وجود و ماهیت از ذات واجب الوجود می باشد. واجب الوجود از جایگاه ویژهای در اندیشە فیلسوفان مسلمان برخوردار است به اندازهای که پس از اثبات وجود و یگانگی او، به برطرف نمودن شبهات وارد بر آن برخواسته اند. از جمله شبهات پررنگی که در تاریخ اندیشە اسلامی مطرح شده، شبهە ابنکمونه است. ابنکمونه فرض دو واجب الوجود بودن با ماهیتی بسیط و مجزای از یکدیگر را اشکال این برهان دانسته است. این پژوهش پس از بیان مفاهیم بسیط و مرکب و پرداختن به اقسام آن ها، به بررسی اثبات ذات واجب الوجود از طریق برهان بساطت پرداخته و سپس به تقریر شبهە ابن کمونه در این باب روی آورده است تا با روشن ساختن این شبهه، در جهت صیانت برهان در آثار حکمای مسلمان برآمده. اهمیت زدودن این اشکال از محتوای برهان بساطت ذات واجب در آثار اندیشمندان مسلمان بر کسی پوشیده نیست، لذا نگارندگان با روشی توصیفی-تحلیلی و با رجوع به سخنان حکمای مسلمان در پی خالی نمودن این برهان از این شکال هستند. در این میان نشان داده شده است ابن سینا که تکمیل کنندە نظر فارابی در نظریە بساطت وجود واجب است، راه را برای مطرح ساختن شبهە ابن کمونه بسته است

توحید، بسیط، ترکیب، اقسام ترکیب، وحدت، نفی جزء، نفی شریک