خدیجه احمدی بیغش - عضو هیئت علمی و استادیار گروه قرآن و حدیث دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس

فضائل اخلاقی، صفات پسندیدهای است که با رسوخ در ضمیر و باطن انسان، موجباستحکام رابطه بنده با خداوند متعال شده و کمال و سعادت نهایی را برای فرد درپی دارد. رذایل اخلاقی نیز صفات نکوهیدهای است که با رسوخ در ضمیر و باطنانسان، سبب دوری بشر از مسیر الهی و درنهایت عذاب اخروی را برای وی در پیدارد. امام سجاد )ع( در دعای بیستم صحیفه سجادیه که به دعای مکارم اخلاق شهرتدارد، با توجه به شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی زمانه خود بهصورت مستقیم وغیرمستقیم به بیان آموزهها و معارف قرآنی اهتمام ورزیده، با بهرهمندی از معارف ومستندات قرآن کریم مهمترین فضائل و رذایل اخلاق اجتماعی را ارائه فرموده است.این پژوهش درصدد دستیابی به این هدف است که فضائل و رذایل اخلاق اجتماعیدعای مکارم اخلاق صحیفه سجادیه بر اساس چه مستنداتی از قرآن کریم مطرحشدهاست؟ بررسی توصیفی تحلیلی این مسئله گویای آن است که این امام همام مهمترینفضائل اخلاق اجتماعی را همچون: حسن معاشرت، خیرخواه و ناصح بودن، خدمتبه خلق، مسئولیتپذیری، برگزیدن الگویی شایسته، حفظ کرامت انسانی، و... در قالبدعا و نیایش به درگاه الهی بیان داشته است. کسب این فضائل بهصورت ملکه درانسان موجب میشود، از رذایل اخلاقی چون: عیبجویی، سب، فخر، طمع، حسد،اسراف، سوءظن، مکر، و... دوری جسته و در اجتماع و ارتباط با دیگران، از آسیبهایاجتماعی دوری کرده و ضمن ایجاد محیط و جامعهای آرام و پاک، سعادت غایی را نیزبرای خود و دیگران به دنبال آورد.

صحیفه سجادیه, دعای مکارم اخلاق, اخلاق اجتماعی, فضائل اخلاقی, رذایل اخلاقی, مستندات قرآنی