لیلی کمالوند - عضو هیات علمی زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

حماسه چنان که برخی تصور می کنند تنها به روایت رویدادهای جنگی ، ستیزه و کینه بسنده نکردهاست و از عشق و غنا نیز بهرهها دارد. چه بسا که رویدادهای عاشقانه ی آن در جهت شکل گیری حماسه و کمال بخشیدن بدان اتفاق افتادهاند. بخشی از شاهنامه ، مربوط به مناسبات زنان با شاهان و پهلوانان است و حوادثی بر آن اساس شکل می گیرد. با مقایسه ی عشق شاهان و عشق پهلوانان تفاوت آنها را مشاهده می کنیم و به این ترتیب درمی یابیم که کدام گروه روابط خود را با زنان بر اساس عشق واقعی بنا نهادهاند و کدام گروه بر عشق غیر واقعی و هوس آلود؟با این مقایسه ، نقش آفرینی زنان شاهنامه در این عاشقانه های دو سویه ، نیز مشخص می شود. و ویژگی زنان شاهنامه که بی شک از اوصاف حماسی بهره دارند برجسته و از این رهگذر تفاوت بین عاشقانه های غنایی و حماسی نیز مشهود خواهد شد.در بررسی تفاوت عاشقانه های شاهان و پهلوانان شاهنامه مشخص خواهد شد که پهلوانان علاوه بر عشق ورزی به زنان، دل خود را از دوستی و محبت نسبت به شاهان میهن ، لبریز می کنند، تا با پشت گرمی به آن، سیر تکامل شاهنامه را سرعت بخشند.

شاه نامه ی فردوسی ، عشق ، زن، شاهان، پهلوانان.