محمد یادگاری - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته آموزش زبان و ادبیات فارسی ، دانشگاه پیام نور، واحد تبریز، دبیر زبان و ادبیات فارسی

اشعار مولانا جلال الدین بلخی از دیدگاه های متفاوتی مورد بحث قرار گرفته است . دیدگاه او در مثنوی معنوی و غزلیات شمس تبریزی از ویژگی های خاصی برخوردار است که یکی از مهم ترین مباحث آن عشق می باشد و از آن جایی که عشق دو ویژگی مهم از قبیل وصل و هجران را شامل می شود. در ادبیات فارسی ابیات بیشتری به دوری و جدایی و هجران عاشق و معشوق پرداخته اند یکی از موضوعات کلیدی مثنوی و غزلیات شمس که سرشار از زبان عشق است هجران و فراق و دوری می باشد که تاکنون در این مورد به طور مجزا و جا مع در هر دو اثر بزرگ مولوی (مثنوی ، غزلیات شمس ) پرداخته نشده است . در این پژوهش سعی شده است ضمن بیان معانی عرفانی هجران و فراق و دیدگاه دین اسلام درمورد هجران، دیدگاه مولانا درمورد جنبه های مختلف هجران در مثنوی و غزلیات شمس همراه با ذکر نمونه و شاهد مثال مورد بررسی قرار گیرد به همین منظور پس از مطالعه ی آثار متعددی درباره ی مولانا و شمس تبریزی ، عشق و هجران جایگاه آن را بررسی شده است . ابیات مرتبط با موضوع از مثنوی ابیاتی از غزلیات شمس در معانی مختلف هجران نیز تحلیل و بررسی می شود.در این مقاله به اشکال مختلف هجران به صورت توصیف ، شکایت و ستایش و انواع فراق و علل آن شامل دلایل مثبت و منفی و علل بینابین ، هجران شمس ، پیوند عشق و هجران، سیر هجر دنیوی به هجران جاودانی ، غیرقابل وصف بودن هجران، آثارمثبت ومنفی هجران وظایف عاشق در هجران یار از جمله : انتظار، صبر، شکر، شکایت ، اشتیاق اشاره شده است . از نظر مولانا این درد فراق و هجران و دوری از معشوق است که انسان خام را پخته می نماید و می سوزاند و به اوج لذت عشق می رساند.

شمس ، عشق ، غزلیات شمس تبریزی، مثنوی معنوی، هجران