حبیب کشاورز - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه سمنان

رمان رابینسون کروزو یکی از معروفترین رمانهای انگلیسی است و زندگی شخصی را به تصویر می کشد که تنها در جزیرهای دور افتاده زندگی می کند، این داستان شباهت های زیادی با داستان حی بن یقظان اثر معروف ابن طفیل دارد، به احتمال زیاد، دوفو در نگارش رمان خویش تحت تاثیر داستان حی بن یقظان قرار داشته است . ترجمه انگلیسی داستان حی بن یقظان تنها چند سال قبل از نگارش رمان رابینسون کروزو، به چاپ رسید و مورد توجه بسیاری از ادبای غربی قرار گرفت . تاثیرپذیری دوفو از ابن طفیل ، در همه جای داستان او قابل مشاهده است . اما بین این دو داستان تفاوتهایی وجود دارد که ممکن است این تاثیرپذیری را کمرنگ کند. تفاوت این دو داستان در این است که ابن طفیل نگاهی عرفانی و فلسفی دارد، اما دوفو نگاهی کاملا مادی دارد. همچنین قهرمان داستان در رمان رابینسن کروزو زمانی که وارد جزیره ناشناخته می شود بیست سال دارد، اما قهرمان داستان حی بن یقظان از روزهایی ابتدایی تولد به جزیره ناشناخته پا می گذارد. البته باید گفت این تفاوتها نمی تواند باعث شود که تاثیرپذیری دوفو را انکار کنیم بلکه دلیل تفاوتهای این دو داستان نوع نگاه متفاوت دو نویسنده است ، چون دوفو یک نویسنده اروپایی با دید مادی است و طبیعی است که داستان او نیز مادی باشد و با خیالپردازیهای ابن طفیل که یک نویسنده شرقی و مسلمان است ، متفاوت باشد.

حی بن یقظان، ابن طفیل ، رابینسون کروزو، دنیل دوفو