فرشید وزیله - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد صحنه، دانشگاه آزاد اسلامی، صحنه، ایران

مقاله حاضر با بررسی مقوله »استفهام« و معانی ثانوی آن در بلاغت عربی و فارسی به این حقیقت دست یافته است که نتایج بررسی و حتی گاهی شاهد مثالهای بسیاری از این آثار تکراری می باشد؛ به گونه ای که پس از جمع بندی و حذف موارد تکراری به این نتیجه می رسیم که معانی ثانوی استفهام در کتب بلاغی عربی در ۳۵ عنوان مشترک و در کتب بلاغی فارسی در ۳۲ عنوان مشترک مطرح شده اند.این درحالی است که با مطالعه و بررسی شعر و ادب فارسی می توان به شواهدی از سوال دست یافت که قابلیت دسته بندی در هیچکدام از عناوین مطرح شده در آثار بلاغی عربی و فارسی را ندارد و عنوانی جدید برای آن می بایست وضع نمود؛ از این میان، حافظ در این زمینه دستاوردهای متفاوتی را کسب نموده است ؛ به عبارت دیگر، حافظ با اشراف بر اسلوبهای بلاغی قرآن کریم و تاس ی از شگردهای پرسش سازی آن، به این توانمندی دست یافته است که سوالات خود را در معانی و عناوینی به کار ببرد که در دیگر کتب بلاغی و ادب فارسی پیشینه کاربرد ندارد؛ از این رو، بر مبنای غزل او می توان به تعداد معانی ثانوی استفهام افزود و درنهایت ، ضمن رعایت اسلوب عنوان گذاری علمی و مسمبا ی به ارائه عنوانهای جدید و تعریف آنها پرداخت .در این تحقیق با مطالعه غزلیات حافظ به ۶۱۵ سوال دست یافته ایم که از این تعداد ۴ سوال در معنای حقیقی به کار رفته است و دیگر سوالات آن را در ۵۹ عنوان تقسیم نمودهایم و به منظور تبیین آن معنی ، در هر عنوان به ذکر یک بیت از حافظ پرداخته ایم .

بلاغت ، معانی ، معانی ثانوی، استفهام، غزلیات حافظ .