حسین صدقی - دکتری تخصصی زبان و ادبیات ، مدرس دانشگاه شهید مدنی اذربایجان
فاطمه دولت - دانشجوی ارشد زبان و ادبیات فارسی ، دانشگاه شهید مدنی اذربایجان

این پژوهش در صدد پاسخ دادن به این پرسش است که با توجه به غنایی بودن مثنوی شیرین و خسرو، کدام یک از عناصر اخلاقی در آن به کار رفته است . برای پاسخ به این پرسش ابتدا عناصر اخلاقی از آن استخراج شده و سپس به دو دسته تقسیم بندی شده است؛ یعنی ، با عناوین فضایل اخلاقی و رذایل اخلاقی.امیر خسرو در مثنوی پر ارج خود فقط به داستان پردازی و تصویر گری های عاشقانه نپرداخته است ؛ بلکه در اثنای ابیات همچون راهنما و مشاور دلسوز آموزه های اخلاقی را تعلیم می دهد ، چرا که هدف او تنها لذت و بهره مندی از داستان نیست ، بلکه به عنوان یک معلم دغدغه مند به تعلیم مخاطب نیز می پردازد و مخاطب را با فضایل اخلاقی نظیر خوش خویی ، وقار ، خردورزی ، صدق ، غنیمت شماری عمر ، توجه مکافات عمل ، سپاس و شکرگذاری از خداوند ، بخشش و احسان و مهربانی با حیوانات آشنا می کند و در کنار آن مخاطب را از رذایل اخلاقی ای چون آز ، امیال نفسانی ، دنیا پرستی ، عیب جویی ، دشمنی ، برحذر می دارد . در این مقاله سعی بر این است که مثنوی شیرین و خسرو دهلوی را از این دیدگاه که صرفا داستان عاشقانه و بیان مهرورزی و عشق و عاشقی نیست و در ضمن به مباحث تعلیمی می پردازد ؛ مورد تحلیل و تبیین قرار گیرد .

امیر خسرو دهلوی ، اخلاق، فضایل ، رذایل