عاطفه اصغرپور - دانش آموخته کارشناسی ارشد حفاظت آب و خاک دانشگاه ارومیه
سعید نجفی - استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه

آگاهی از تعیین سهم نسبی منابع فرسایش خاک و تولید رسوب همواره از نیازهای ضروری برای مدیریت حوزه های آبخیز میباشد. امروزهبه منظور تعیین منابع رسوب و سهم نسبی آنها در تولید رسوب خروجی، رویکرد منشایابی رسوبات مورد استفاده قرار می گیرد. انگشت نگاریترکیبی رسوبات عبارت است از بررسی سهم چندین منبع بالقوه در تولید رسوب از طریق چندین گروه متفاوت از ردیاب ها که منجر به نتایجیبا قابلیت اعتماد بالا نسبت به روشهای دیگر می شود. در روش مرسوم انگشت نگاری رسوبات در مرحله ی اول، ترکیب مناسبی از انواع ردیاب هاکه قادر به جداسازی منابع رسوب باشند انتخاب می شود و در مرحله ی دوم ترکیب انگشت نگار مشخص شده، با استفاده از مدل های ترکیبیبرای تعیین سهم نسبی هر منبع در تولید رسوب مورد استفاده قرار می گیرد. با وجود افزایش تعداد مطالعات استفاده از انگشت نگاری به روشمرسوم، چندین چالش و عدم قطعیت کلیدی در مورد بهینه سازی ترکیب ردیاب های انگشت نگار وجود دارد که سبب کاهش قابلیت اعتماد نتایجحاصل از انگشت نگاری رسوبات می شود. با توجه به اینکه ترکیب انگشت نگارهای متفاوت در یک حوضه مطالعاتی منجر به تخمین متفاوتسهم های رسوب خروجی از حوضه می شود بنابراین در این مقاله به معرفی رویکرد پالایشی جهت کاهش عدم قطعیت های متصور و افزایش قابلیتاعتماد به نتایج حاصل از انگشتنگاری رسوب پرداخته شد. در این رویکرد پالایشی با استفاده از نسبت های تغییرپذیری، آزمون پایداری و آزموندامنه، پایداری غلظت ردیابها و توانایی آنها در تفکیک منابع رسوب بررسی شده و در نهایت ترکیب انگشت نگار پایدار به عنوان ترکیب بهینهمشخص می گردد که سبب ارائه نتایج متفاوت نسبت به نتایج استفاده از روش انگشت نگاری مرسوم می شود. از آنجایی که روش پالایشی کاهشعدم قطعیت ها منجر به انتخاب ردیاب هایی با رفتار پایدارتر شده و منجر به ایجاد ترکیب انگشت نگار مشابه در مطالعات مختلف در یک حوضهمی گردد همین امر نشان دهنده اهمیت کاربرد و اجرای روش های پالایشی در پژوهش های انگشت نگاری رسوب می باشد.

حفاظت آب و خاک، منشایابی، رسوبات آبی، آبخیزداری