رضا پریزاد طاسرانی - استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم. ایران (نویسنده مسئول).
رضا بهرامی - دانشجوی دکتری رشته حقوق عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، ایران.

بنیان حفظ نظم در دریای آزاد، بر مفهوم تابعیت کشتی، صلاحیت تالی کشور صاحب پرچم بر کشتی بنا نهاده شده است. اساسا این کشور صاحب پرچم است که نه تنها قواعد و مقررات داخلی خود، بلکه قوانین و مقررات حقوق بین الملل را در آب های آزاد اعمال می کند. بر اساس قواعد حقوق بین الملل عرفی مندرج در کنوانسیون ۱۹۸۲ حقوق دریاها، کشور صاحب پرچم در آب های آزاد حق توقیف و بازرسی کشتی های تحت پرچم خویش را دارد. انحصاری بودن حق کشور صاحب پرچم در دریای آزاد مطلق نیست، بلکه استثنائاتی دارد که با توجه به آن سایر کشورها دارای صلاحیت مشترک برای قانون گذاری یا اعمال قوانین یا هر دو آنها با دولت صاحب پرچم هستند. بر اساس کنوانسیون ۱۹۸۲ حقوق دریاها، کشورها در آب های آزاد با شرایطی حق توقیف و بازرسی کشتی های دیگر کشورها را دارند. طبق اصل صلاحیت انحصاری دولت صاحب پرچم (بند ۱ ماده ۹۲) کنوانسیون حقوق دریاها، کشتی ها در دریای آزاد تابع هیچ قدرتی نیستند، مگر قدرت کشوری که پرچم آن را برافراشته اند. در آب های آزاد کشور های ثالث با شرایطی حق توقیف و بازرسی کشتی ها را دارند. طبق کنوانسیون ۱۹۸۲ حقوق دریاها این موارد در مواد ( ۹۹،۱۰۰، ۱۱۱۰، ۱۱۱، ۲۲۱ و ...) کنوانسیون تصریح شده است.

توقیف و بازرسی، آب های آزاد، کنوانسیون ۱۹۵۸ ژنو راجع به حقوق دریاها، کنوانسیون ۱۹۸۲ حقوق دریاها، صلاحیت