مهرنوش حیدری - کاند ید ای د کتری مهند سی استخراج معد ن،د انشکد ه مهند سی معد ن،د انشگاه صنعتی امیرکبیر،تهران،ایر

معدنکاری در ایران و جهان از قدمت طولانی برخوردار است و سهم مهمی در رشد اقتصادی (GDP)، توسعه زیرساختها، تحولات فرهنگی جامعه و توسعه پایدار داشته است پیش بینیهای نگارنده نشان میدهد که در سال ۲۰۴۰ حدودا ۹۰ میلیارد تن کانی و فلز لازم است تا نیازهای بشر در صنایع مختلف تامین شود. سوال این است که آموزش و پژوهشی که در دانشکده ها و دانشگاههای فعلی معدن ایران و جهان اجرا میشود تا چه حد در راستای نیازهای بخش معدنکاری در آینده است؟ چالشهای آینده معدنکاری شامل معدنکاری در راستای توسعه پایدار استخراج مواد معدنی کم عیار و عمیق، استخراج از اقیانوسها، دریاها، دریاچه ها رودخانه ها و شطها استخراج از سیارات (ماه) و استفاده از رباتیک تکنولوژیهای دیجیتال، هوش مصنوعی به جای هوش طبیعی خواهد بود. در این تحقیق ابتدا برنامه آموزشی و پژوهشی ده دانشگاه برتر جهان در رتبه بندی سال ۲۰۲۲ از وب سایت آن دانشگاهها تهیه شد اولین نکته مشخص این بود که هیچ یک از این دانشگاهها برنامه درسی مشابه یکدیگر را ارائه نمی دهند. در حالی که در دانشگاههای ایران برنامه درسی یکسان در تمام دانشکده های مهندسی معدن ارائه میشود. تفاوت عمده دیگر دانشگاههای معدن ایران با دانشگاههای برتر جهان جدا کردن رشته و گرایش به جای تخصص است. در برنامه درسی دانشگاه های ایران گرایشهای جداگانه با عناوین استخراج معدن اکتشاف ،معدن فراوری مواد معدنی و مکانیک سنگ تعریف شده است که چنین تقسیم بندی در دانشگاههای برتر جهان وجود ندارد در ادامه برنامه درسی برترین دانشگاه معدنی جهان در رتبه بندی جهانی QS در سال ۲۰۲۲ دانشگاه معدن کلرادو که مقام اول را از میان ۵۰ دانشکده معدن برتر جهان به خود اختصاص داده است و دانشگاههای معدن ایران ارائه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که تعداد واحدهای درسی جهت کسب مدرک کارشناسی رشته مهندسی معدن در دانشگاههای معدن ایران ۱۴۰ واحد و در دانشگاه کلرادو ۱۳۲/۵ واحد است که ۱۲۳/۵ واحد آن دروس مشخص و یکسان برای کلیه دانشجویان مهندسی معدن جهت کسب مدرک کارشناسی است و دانشگاه با ارائه مجموعه متنوعی از دروس ،انتخابی به دانشجویان این اختیار را میدهد تا با توجه به موضوع پایان نامه خود و با توجه به تخصصی که به آن علاقه مند هستند، ۹ واحد از بین این دروس اختیاری انتخاب کنند. با بررسی برنامه درسی این دانشگاهها و مقایسه آن با نیازهای آینده صنعت معدنکاری مشخص شد که در مجموع ۲۴ واحد از ۱۳۲/۵ واحد ارائه شده در دانشگاه کلرادو، دروس مرتبط با شاخصهای توسعه پایدار ۱۸ درصد از کل دروس را به خود اختصاص میدهد در حالی که در دانشگاه های معدن ایران جمعا ۳ از کل دروس ارائه شده مرتبط با شاخصهای توسعه پایدار است هیچ کدام از این دانشگاهها دروس مرتبط با نیازهای آینده معدنکاری مانند آموزش استخراج از ذخایر عمیق و کم عیار استخراج از عمق منابع آب را در سیلابس خود ندارند. اما در دانشگاه کلرادو یک گرایش فرعی با عنوان معدنکاری از سیارات ارائه شده است. همچنین میتوان مشاهده کرد که در دانشگاه های معدن ایران و کلرادو واحدهای درسی مرتبط با آموزش تکنولوژیهای جدید طراحی ماشین آلات و تجهیزات معدنی مخصوص معادن بزرگ مقیاس و عمیق آموزش روشهای فراوری کانسنگهای کم عیار و یا دارای عناصر مزاحم، و فناوریهای دیجیتال مورد استفاده در معدنکاری گنجانده نشده است.

سیلابس دانشگاه، آینده معدنکاری، توسعه پایدار، استخراج معادن عمیق و کم عیار، استخراج از سیارات