حمیدرضا ذاکرین - استادیار، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران.
سعید سیف زاده - دانشیار، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران
سید علیرضا ولدآبادی - دانشیار، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران.

کلزا (Brassica napus L.) دارای ۴۰ تا ۴۶ درصد روغن و غنی از اسیدهای چرب غیر اشباع می باشد و ارزش غذایی بالایی دارد. تنش های غیر زنده از قبیل تنش خشکی سبب کاهش عملکرد کمی و کیفی بسیاری از گیاهان زراعی در کشورهای در حال توسعه می شود. به منظور ارزیابی اثر کاربرد برگی عناصر ریزمغذی روی و آهن بر رشد و عملکرد کلزا تحت شرایط کم آبیاری، این آزمایش در سال زراعی ۱۳۹۹-۱۳۸۹ در دو منطقه قزوین و کرج به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه سطح آبیاری: ۱- آبیاری کامل، ۲- قطع آبیاری از مرحله گل دهی و ۳- قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی و چهار سطح عناصر ریزمغذی: ۱- صفر (به عنوان شاهد)، ۲- کاربرد برگی روی، ۳- کاربرد برگی آهن و ۴- کاربرد برگی روی + آهن، به صورت فاکتوریل ۴ × ۳ به-عنوان کرت های اصلی و دو رقم کلزا: ۱- آرجی اس۳۰۰ و ۲- ساری گل به عنوان کرت های فرعی بودند. نتایج نشان داد که عملکرد دانه، محتوای رطوبت نسبی برگ و اسیدهای چرب لینولئیک، پالمیتیک و استئاریک به ترتیب در واکنش به تنش خشکی ناشی از قطع آبیاری از مرحله گل دهی و کمبود عناصر ریزمغذی، کاهش یافت و محلوپاشی برگی روی + آهن صفات اشاره شده در بالا را به ترتیب، ۱۳/۱۳۶، ۲/۸، ۷۲/۷، ۸۷/۱۲ و ۵۵/۲۲ درصد افزایش داد. صفات مقاومت روزنه ای، دمای سایه انداز، پرولین، کربروهیدرات محلول و اسیدهای چرب اولئیک، لینولنیک و اروسیک تحت شرایط قطع آبیاری از مرحله گل دهی در مقایسه با آبیاری کامل افزایش پیدا کرد. نتایج نشان داد که کاربرد تلفیقی روی و آهن به صورت محلول پاشی از طریق کاهش مقاومت روزنه ای، افزایش هدایت روزنه ای و محتوای نسبی آب برگ سبب افزایش عملکرد دانه کلزا تحت شرایط تنش خشکی گردید.

اسیدهای چرب, تنش خشکی, پرولین, مقاومت روزنه ای, عملکرد دانه