علی غفوری - کارشناس ارشد مدیریت، بهداری رزمی، تهران، ایران
احمد اخوان مهدوی - کارشناس ارشد مدیریت، بهداری رزمی، تهران، ایران
علی اصغر مولاء - کارشناس ارشد مدیریت، بهداری رزمی، تهران، ایران

زمینه و هدف: شهر بستان و ۷۰ روستای اطراف آن در ابتدای جنگ تحمیلی به تصرف ارتش متجاوز بعثی عراق در آمد. در تاریخ ۳۱/۲/۶۰ ارتفاعات الله اکبر پس از هفت ماه آزاد شد و نیروهای دشمن با تحمل تلفات و خسارات سنگین تا ۱۲ کیلومتری بستان عقب نشینی کردند. سرانجام در تاریخ هشتم آذر ۱۳۶۰، شهر بستان و ۷۰ روستای تابعه آن به تصرف رزمندگان اسلام درآمد. در ادامه تا تاریخ ۲۲/۹/۶۰ درگیری ها ادامه و منطقه عملیاتی طریق القدس به طور کامل از لوث دشمن اشغالگر پاکسازی شد. عملیات طریق القدس از چنان اهمیتی برخوردار بود که امام خمینی (ره) در پیام تبریک خود آن را «فتح الفتوح» نامیدند. بهداری رزمی با برگیری از تجارب قبلی و ابتکارات جدید، پشتیبانی امدادی و درمانی عملیات را بطور کامل انجام داد. روش ها: از بانک اطلاعات تاریخ شفاهی بهداری رزمی در موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، مصاحبه تاریخ شفاهی و مرور منابع علمی منتشر شده، این مقاله تنظیم شد. یافته ها: گردان ها و گروهان های بهداری نیروهای ارتش جمهوری اسلامی شرکت کننده در عملیات و بهداری رزمی تازه تشکیل شده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مسئولیت خطیر امداد و درمان در عملیات آزادسازی بستان را برعهده داشتند. از بیمارستان صحرائی کانکسی برای نخستین بار استفاده عملیاتی شد و تجارب و نتایج بسیار ارزنده ای حاصل شد (بر اساس سوابق موجود دو ماه بعد از شکستن حصر آبادان، در عملیات طریق القدس در ۸ آذر ۱۳۶۰، اولین بیمارستان صحرایی در دفاع مقدس به صورت کانکس و چادر در منطقه سوسنگرد توسط بهداری رزمی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ساخته و به کارگیری شد. نتیجه گیری: سازه های بیمارستانی صحرائی متحرک با ابتکاراتی بر حسب شرایط در جنگ و حوادث غیرمترقبه کاربرد زیادی دارند. ضعف استحکامات امنیتی، همچنان بزرگترین مشکل این سازه ها بشمار می رود.

بهداری رزمی, بیمارستان صحرائی, بیمارستان کانکسی, عملیات طریق القدس, بستان, تپه های الله اکبر